ARCHE у Гродне: найлепшае і найноўшае
Акрамя гэтых анансаваных выданняў Валер Булгакаў прывёз мноства іншых кніг і тэматычных выпускаў ARCHE: нумары, прысвечаныя Палессю (на думку рэдактара – самы ўдалы сёлетні гістарычны нумар), невядомай вайне 17-га стагоддзя, так званы “Полацкі” нумар, жнівеньскі нумар «Забытае стагоддзе», які асвятляе цалкам забароненыя ў савецкай навуцы тэмы, і ўтрымлівае прысвечаныя непасрэдна Гародні тэксты; кнігу Тамаша Главінскага “Забыты гарнізон. Аддзелы Корпуса аховы памежжа ў Івянцы ў 1924-1939 гадах” ды іншыя.
Да напісання многіх з узгаданых на прэзентацыі тэкстаў спрычыніліся гродзенскія гісторыкі.
alt=”Image 17302″ >
Асаблівую цікаўнасць чытачоў, на думку Валера Булгакава, павінны выклікаць нумар ARCHE, прысвечаны святам.
Аўтар ідэі нумара – гісторык гродзенскага паходжання Ян Шумскі.
Валер Булгакаў:
– Беларусы не толькі змагаюцца за сваю Бацькаўшчыну і мову, яны часта са смакам і густоўна адпачываюць.
Гэта мала асветленая, невядомая шырокаму чытачу тэма.
Тут, у нумары, канешне, і цвет гарадзенскіх гісторыкаў, асабліва жанчын.
Наталля Сліж напісала працу “Граць вяселле па-шляхецку”, дзе рэканструюе шляхецкае вяселле найперш у часы Рэчы Паспалітай і Вялікага княства Літоўскага.
Ганна Паўлоўская апісвае святкаванні ў Гародні ў другой палове 18-га стагоддзя: фейерверкі, стралянні, музыка, паэзія…
Вольга Сабалеўская піша пра святочную культуру яшчэ адных карэнных насельнікаў Гародні – габрэяў.
Іна Соркіна расказвае пра святочную культуру мястэчак Беларусі.
Ян Шумскі апісвае, якім чынам саветы нішчылі рэлігійныя святы ў пасляваенны час.. .
Асобна была прадстаўлена кніга Тамаша Главінскага “Забыты гарнізон. Аддзелы Корпуса аховы памежжа ў Івянцы ў 1924-1939 гадах”, выдадзеная сёлета ў Беластоку.
Для гродзенцаў яна цікавая ўжо тым, што гаворка ў ёй вядзецца пра мястэчка на Гарадзеншчыне, што вяртаецца выкрэсленая частка гісторыі краю.
Валер Булгакаў:
– Добрая кніжка не пазбаўленая польскіх сантыментаў.
Падкупае тым, што паказвае тую архітэктуру, якую саветы знішчылі.
Камуністычная ўлада знішчала не толькі беларускую мову.., пасля 39-га году знішчаліся архітэктурныя помнікі, якія мелі безумоўную вартасць, толькі таму, што, на думку саветаў, прэзентавалі ненавіснае польскае ярмо.
Гэта будынкі штабоў, пастарункаў, казармаў, іпадромаў…, у рэшце не засталося амаль нічога.
«Расійска-беларускі слоўнік» Некрашэвіча і Байкова падзяліў трагічны лёс сваіх аўтараў.
Выйшаў у 1928 годзе накладам 7000 асобнікаў, але ляжаў на паліцах крамаў няшмат, бо абодва аўтары былі арыштаваныя па сфабрыкаванай справе “Саюза вызвалення Беларусі”.
19 ліпеня 1930 года, падчас экспедыцыі ў Сібір, быў арыштаваны Сцяпан Некрашэвіча, 21 ліпеня – Мікола Байкоў.
Некрашэвіч расстараляны напрыканцы 1937 года па рашэнні Вярхоўнага суда Савецкага Саюза, Мікола Байкоў перажыў сталінскія рэпрэсіі 30-ых, але ягоны след губляецца падчас прымусовай рэпатрыяцыі з Нямеччыны ў 45-ым годзе ў Беларусь.
Валер Булгакаў:
– Гэты слоўнік звязаны з палітыкай беларусізацыі, гэта моўны стандарт.
Аб’ём – больш за 60 тысяч слоў.
Намі было выпраўлена тысяч пяць памылак: арыгінальная карэктура была вельмі кепская.. .
Самі аўтары скардзіліся, што наборшчыкі не ведалі беларускай мовы, а яны, аўтары, мелі толькі дзьве карэктуры.
У нашай падрыхтоўцы слоўнік прайшоў 10 карэктур.
Арыгінальны слоўнік меў больш за 60 старонак дадатку: лексікаграфічная праца вялася, калі ўжо быў скончаны асноўны набор.
Тут гэты дадатак размеркаваны ў асноўным тэксце.
Апошнім прадстаўленым на прэзентацыі выданнем стаў том «Хрышчэньне нацыі. Масавыя акцыі 1988-2009».
Паводле В.Булгакава, кніжка ўзнікла ў выніку размоваў з маладымі беларускімі палітолагамі:
–Заўважылі такую балючую рэч, што дагэтуль не створана нейкага больш-менш грунтоўнага паслядоўнага даведніка, прысвечанага беларускаму супраціву ці беларускаму дэмакратычнаму руху ў палітычных праявах апошняга часу.
Людзі мяркуюць, што, калі яны былі ўдзельнікамі нейкіх акцый, памяць аб іх назаўсёды захаваецца ў іх галовах.
Нажаль, гэта не так, усяго захаваць ва ўласнай галаве немагчыма.
Больш за 10 маладых палітолагаў напісалі аналітычны раздзел кнігі, прысвечаны факталагічным вымярэнням масавых пратэстаў апошніх 20 гадоў: дзе і хто збіраўся, пад якімі лозунгамі, якое было асвятленне ў прэсе, рэакцыя ўладаў…
Задача была прааналізаваць любую акцыю, у тым ліку тут, у Гародні, любую акцыю, якая збірала не менш за 500 удзельнікаў.
Другая частка пісалася Алегам Дзярновічам з рэгіянальнымі партнёрамі.
Яна паказвае дынаміку дэмакратычнай актыўнасці на масавых акцыях у беларускіх рэгіёнах.
Кніга ўтрымлівае не менш за 500 ілюстрацый, у ёй ёсць дакументы з архіваў ЦК КПСС, якія прэзентуюць беларускі рух у канцы 80-ых гадоў
Валер Булгакаў:
–Мы лічым, што нам удалося, магчыма недасканала, каталагізаваць усе акцыі.
Дакрануцца да таго пласта гісторыі, які яшчэ быў нікому невядомы, акрамя вузкай групы асобаў.
На нейкім узроўні гэтая кніжка дае вычарпальнае вымярэнне.