Афіцыйная версія пра вызваленне Гародні ад немцаў у ліпені 1944 г. моцна адрозніваецца ад рэальнасці. Разам з гісторыкам Дзмітрыем Люцікам выясняем, чаму Чырвоная армія затрымалася на Нёмане? Чаму немцы так упарта біліся за Гародню? Як сталася, што з гісторыі выпалі цэлыя савецкія часткі, палеглыя ў бітве за горад у ліпені 1944 г.
10 год таму, ранкам 6 кастрычніка 2006 г., па загаду гродзенскіх уладаў быў знасены адзін з найцікавейшых міжваенных дамоў нашага горада. Утульна размешчаны на куце вуліц 17 верасня ды Горкага ён сустракаў гродзенцаў смачным пахам гарачага свежага хлеба, фарміраваў пачатак квартала так званай Залатой Горкі – месца, дзе заканчваўся горад у першай палове ХХ ст.
Што агульнага паміж беларусам з-пад Скідзеля і паўднёваамерыканскім індзейцам з-над возера Ціцікака? Правільна. Яны абодва вельмі любяць бульбу. Амерыканскай бульбе не менш за 14 000 гадоў, ды і вырошчваюць яе індзейцы напрацягу некалькіх тысяч сезонаў. Беларускае бульбаводства значна карацейшае. Сталым госцем на сталах нашых сялян наш “другі хлеб” стаў не больш чым паўтара стагоддзя таму.
Таксама як “уз’ядналі” Беларусь восенню 1939 года, таксама і раз’ядналі яе летам 1944-га. Успомнім пра тыя падгродзенскія вёскі, якія назаўсёды зніклі таму, што аказаліся занадта блізка ад мяжы СССР і сацыялістычнай Польшчы.
77 гадоў таму, раніцай 17 верасня 1939 года, войскі Чырвонай арміі перайшлі савецка-польскую мяжу. СССР уступіў у Другую сусветную вайну, пазначыўшы контур сучаснай Беларусі. Але на дзяржаўным узроўні пра гэтую дату стараюцца не ўспамінаць, як і пра лёсы заходніх беларусаў у наступныя гады. Уз’яднанне Беларусі? На самай справе кулуарны падзел Еўропы, піша journalby.com.
У Гродне завяршаецца ўнікальная экспазіцыя, прысвечанная 150-годдзю з дня нараджэння мастака, графіка Міхаіла Андрыёлі. Уласную калекцыю з больш чым 100 экспанатаў выставіў у Аддзеле мастацтваў абласной бібліятэкі імя Карскага краявед Аляксандр Сявенка.
Няма ніводнай навуковай працы, дзе падрабязна даследавалася б пытанне – колькі жыхароў Беларусі служыла за апошнія 250 гадоў у расійскай арміі. Аднак няма сумніву – беларусы, разам з украінцамі і ўласна расійцамі, складалі ядро вайсковай машыны імперыі, якая расцягнулася ад Польшчы аж да Ціхага акіяна.
Юбілей гэты наўрад ці нехта будзе святкаваць на афіцыйным узроўні, а між іншым яго маглі б адзначыць дзясяткі тысяч гродзенскіх сем’яў. На карце цяперашняга Гродна не менш за дзве сотні так званых “брэжнеўскіх” панэльных пяціпавярховікаў, самы прыблізны лік кватэр у якіх ідзе на дваццаць або трыццаць тысяч. А калі палічыць так званыя “кітайскія сцены”, або пяццоткватэрныя дамы (накшталт таго, што на вуліцы Урублеўскага) або дамы-крэндзелі на Дамброўскага, то апошняя лічба ўзрасце ці не ў два разы.
Сёння модна гаварыць пра адраджэнне водных шляхоў, якія звазвалі некалі Беларусь, Літву і Польшчу. Плануецца стварэнне бязвізавай зоны на Аўгустоўскім канале, а цеплаход “Вольга Соламава” нават пракаціў гродзенскіх чыноўнікаў да Друскенік. Між тым былі часы, калі на байдарцы або лодцы можна было даплыць не толькі да Аўгустова, але і да Варшавы і амаль да Львова.
Адзінае ў Гарадзенскай вобласці аўтаматычнае табло з раскладам аўтобусных рэйсаў працуе з 1986 году, піша svaboda.org. На тым жа аўтавакзале ёсць электронны тэрмінал, але старое табло прыбіраць тут не хочуць. Са словаў кіраўніцтва аўтавакзала, “яно зручнае для пасажыраў, не пасвячоных у электронную тэхніку”.
