Пецярбург–Петраград– Ленінград–Пецярбург. У любым выпадку – «санкт»…
Для кагосьці С.-Пецярбург – гэта Зімовы, Палацавая плошча, калоны Растрэлі і дзесяткі сотняў львоў на пастаментах. Для іншага – касыя дажджы, свінцовая Нява, расчыненыя крылы мастоў і пранізлівы вецер. Для трэціх – скарбонка з каштоўнасцямі і шэдэўраўмі.
Ёсць і такія, хто атрымлівае асалоду ад пецябруржцаў, іх слоўцаў, манераў, інтэлігентнасці. Дарэчы, апошняя якасць нікуды не падзелася, нягледзячы на акупацыю капіталізму. Засталіся не толькі ўсе гэтыя «парадные» і «булошные», але і стрыманая ветлівасць і адсутнасць маргінальнай фанабэрыстасці, чым грашыць Масква.
І ўсе маюць рацыю. Тут можна знайсці ўсё і адразу. Але можна патроху атрымліваць асалоду ад эпізодаў, сюжэтаў і дэталяў, разглядаючы і смакуючы кожную з іх.
У гасцях у Набокава
Дзіўна, што ўвесь гэты дом, у якім жыла сям’я пісьменніка, не быў «экспрапрыяваны» на карысць сучасных нуварышаў, і цалкам аддадзены пад музей. Музей пакуль бедны.
|
|
|
Тут мала асабістых рэчаў аўтара «Лаліты»: сціплы касцюм, пішучая машынка. Дзіўныя, мабыць, толькі калекцыі матылькоў, у тым ліку і рукатворных, якія ўсё жыццё маляваў пісьменнік.
Ён казаў пра тое, што матылёк – самае дасканалае і самае бескарыснае тварэнне Бога. Затое ацалелі ў доме разьбяныя драўляныя панэлі, паркет і прасторы велізарных пакояў. У бібліятэцы можна паслухаць электронныя лекцыі пра пісьменніка, яго жыццё і творчасць.
Электронныя гіды ўсталяваны амаль ва ўсіх музеях. Гэта вельмі зручна для студэнтаў і знаўцаў. А дылетантам ўсё ж такі лепш далучыцца да «жывой» экскурсіі. Піцерскія экскурсаводы – гэта абсалютныя вар’яты, якія ў дасканаласці ведаюць сваю справу і паважаюць свае музеі. Паміж сабой яны дбайна аспрэчваюць прыярытэты «сваіх» экспазіцый і, як правіла, не пераходзяць на працу з музея ў музей.
Званок у дзверы да Фёдара Міхайлавіча
Вядома, што Дастаеўскі жыў у Пецярбургу нядоўга, некалькі гадоў да сваёй смерці (быў, праўда, яшчэ адзін нядоўгі пецярбургскі перыяд у самым пачатку творчасці).
Сапраўдны капялюш пісьменніка
У параўнанні з іншымі расійскімі музеямі гэты не багаты на асабістыя прадметы Фёдара Міхайлавіча. Аднак тут можна ўбачыць іншае: два кабінета – яго і яго жонкі Анны Сніткінай – сакратара-рэферэнта, а можа быць нават, кажучы на сучасным валяпюку, піяр-мэнэджара Дастаеўскага. У пісьменніка кабінет прасторны, стол велізарны, у жонкі – невялікі, але ўтульны, з маленькім бюро і выхадам, вядома, у дзіцячы пакой.
Захаваўся і дзіўны званок, з якім можна трохі папесціцца. Турысты кідаюцца, а наглядчыкі ставяцца добразычліва.
|
|
|
Кнопку, якая знаходзіцца звонку, варта не націскаць, а цягнуць на сябе, як падсмоктванне ў аўто, тады з іншага боку высока над дзвярыма звініць званочак. Гучны да агіднасці! Але вы не паверыце, калі ў яго трэнькаеш, здаецца, што дзверы адкрые хтосьці з прыслугі, а, можа быць, нават і САМ …
Характэрна, што пры стварэнні музея, былі знятыя ўсе пласты шпалер і знойдзены менавіта той пласт, які адносіцца да 1878-79 гг., калі тут і жыў пісьменнік. Узоры шпалер ўзятыя пад шкло. А для паклейкі пакояў адмыслова створаны іх (шпалераў) дакладныя копіі.
Музей шакаладу на Неўскім
Месца вельмі бойкае, таму што тут можна не толькі ацаніць працы шакаладных спраў майстроў, але гэтыя працы купіць, а потым … з’есці.
|
|
|
Падымаецца ж у кагосьці рука на гэтых мядзведзікаў. Дакладней, адкрываецца ж у кагосьці рот!
Аднак сумеснае наведванне гэтага музея можна рэкамендаваць партыйным антаганістам.
|
|
|
Напрыклад, камуністам і прыхільнікамі імперыі – купіць галаву Леніна і карону імператара і з’есці іх на вачах сябар у сябра. Вылучэнне ўдарнай дозы сератаніна – гармона шчасця – можа прымірыць апанентаў на некаторы час.
Царскія «апартаменты»
Да небясспрэчна гістарычнай постаці Пятра І стаўленне, як і да Піцеру, у кожнага сваё. Аб маім казаць не буду, але наведванне хаткі Пятра, якая захаваная цалкам (шмат у чым дзякуючы «футаралу» у выглядзе будынка, які накрыў домік), – адмысловая місія. Як жа без першага на Няве жылля родапачынальніка і заснавальніка? Сціплыя тры пакоі, адсутнасць ганка, ды абраз у куце.
Тут мяне заўсёды дзівіла спальня цара агульнай плошчай у 4,8 кв. метра, ды царовае ўбранне – доўгі і вузкі сурдут.
Так і хочацца прывесці цяперашніх «царкоў» за руку ў гэтыя пакоі, ды паказаць пятроўскую «рэзідэнцыю». Некаторым кіраўнікам дзяржаў трэба больш па музеях хадзіць, а не па горналыжных курортах лётаць.
Лікі сучаснасці
Каля «Музея палітычнай гісторыі Расеі» – стэнды з інфармацыяй аб экспазіцыях і … жывы пікет.
Для неабыякавых піцерцаў тэкст на плакаце гэтай цудоўнай дамы абсалютна ясны: прывабныя ўчасткі хочуць прыбраць да рук чыноўнікі. Справа, амаль, звычайная. Калі прыглядзецца, то дама тут не самотная.
|
|
|
Во-о-ось там тусуюцца паліцыянты, правялі з мінакамі прафілактычную гутарку.
А побач Алена Малышава, «ахоўнік» нашай пікетоўшчыцы. Паліцыя на яе вачах пратэстна настроеных людзей не хапае, у кутузку не цягне. Е.Малышева, якая прайшла Афганістан, савецкую ўладу, працу ў ААН і бясцэнны вопыт дзясятка выйграных судоў, часта выступае ў такой нестандартнай для жанчыны ролі – ахоўвае пікеты. Паліцыя яе баіцца.
З асабістай гісторыі
|
|
|
|
|
У адзін з гэтых дамоў на 8-й лініі Васільеўскай выспы мяне прывезлі з радзільні і, за адсутнасцю ў юных бацькоў дзіцячага ложачка, паклалі спаць у … чамадан. З тых часоў мой запал да вандраванняў невынішчальны, а запыты да побыту – не самыя прэтэнцыёзныя. Мама так і не ўзгадала нумар дома … Ды і якая розніца?
Памятаеце ў І.Бродскага:
«Твой фасад темно-синий
я впотьмах не найду.
Между выцветших линий
на асфальт упаду».
|
|
|
|
|
|
Але больш за фасады я люблю піцерскія студні, у якіх гісторыя быццам замерла, паветра застыла і час спыніўся.
Проста сюжэты
З ніжняй галерэя Ісаакіеўскага сабора адкрываецца выдатны від на горад.
Акрамя таго, вы можаце падняцца над анёлам, хоць бы на імгненне адчуць сябе бліжэй да Бога.
|
|
|
У саборы св. Кацярыны такія вось прасторныя сцены і таблічка, да якой не могуць застацца раўнадушнымі нашыя палякі
І мастакі, і паэты, і музыкі тут асабліва ненадакучлівыя: за рубель у вочы аддана не глядзяць
У чапурыстым Пецергофе больш за ўсё прыцягваюць фантаны-шуціхі і садовы дызайн. Зрэшты для тых, хто трапляе сюды ўпершыню, галоўнае – Самсон і іншыя грандыёзныя фантаны. Іх можна ўбачыць і на больш прафесійных фота … Дарэчы, майце на ўвазе, што білет у Пецергоф ў выходныя каштуе 450 рублёў (11 еўра), а ў будні дзень пасля 17.00 – 50 (1, 5 даляра).
Мне, як заўсёды, пашанцавала: наведаць Александрынку ў канцы чэрвеня і трапіць на «родны» спектакль. Ды яшчэ які! «Рэвізор» на аснове сцэнічнай версіі Мейерхольда 1926 года. Нават на дэкарацыях ў бінокль можна было ўбачыць надпісы: «Канструкцыя «Рэвізор». Карчма. Тэатр Мейрхольда». Зала шалела. Але – здымка забаронена.
|
|
|
Затое можна было наведаць музей тэатральнага касцюма
Нельга пакінуць гэты горад, не праехаўшы пад яго мастамі, не праплыўшы па Фінскаму заліву, не кінуўшы манетку ў Няву.
Нават яго шматлікія імёны – прыкмета яго многааблічча: Пецярбург–Петраград–Ленінград–Пецярбург. У любым выпадку – «санкт»…
Фота аўтара