Dzieciuki: Спяваем пра гісторыю – атрымліваецца “палітыка”
Выступы гурта Dzieciuki некалькі разоў ужо забаранялі. Вашы песні насамрэч маюць палітычны падтэкст?
Трабл: Дзяржава стварыла такія ўмовы, пры якіх чым бы ты ні займаўся, усё адно палітыка цябе закране.
Жыгавец: У нас ёсць песні пра балахоўцаў, бальшавікоў, паўстанне Каліноўскага – усё гэта палітычныя з’явы гісторыі. Адносна сучаснасці – хутчэй палітыка займаецца намі. Любая палітыка чапляецца за мінулае. Мы творцы, палітычных мэтаў не ставілі.
Дзянісаў: Наша грамадства вельмі цікавае. З аднаго боку – жудасна апалітычнае, якое не верыць у перамены, у тое, што можа паўплываць на сітуацыю вакол сябе. Няма і грамадзянскай салідарнасці: кожны выжывае сам па сабе. З іншага – у нас усё палітыка.
Дзяржаўныя ўлады ствараюць канкрэтныя рамкі, у якіх можна спяваць і гаварыць. Калі гурт спявае пра свае падлеткавыя комплексы ці саплівае няўдалае каханне, нават па-беларуску, у яго не будзе праблем. А калі пачынае кранаць тэмы, якія не ўпісваюцца ў сучасную ідэалогію, то адразу пачынае станавіцца варожым. З гэтага пункту гледжання атрымліваецца, што мы – вельмі палітызаваны гурт, хаця і лічым сябе апалітамі.
Дык як “гісторыя” ператвараецца ў “палітыку”?
Дзянісаў. Мы пайшлі па іншым шляху, чым тыя ж “Deviation” ці “КальЯн”, якія наўпрост спявалі пра сітуацыю ў Беларусі. Мы спяваем пра гісторыю, але ўсё адно атрымліваецца “палітыка”. Існуе шмат забароненых тэмаў, як постаць Каліноўскага, напрыклад. Цяпер з яго робяць “бандыта” на афіцыйным узроўні, замест таго, каб ушаноўваць як героя.
Спяваць пра Каліноўскага ды Балаховіча цяпер больш актуальна, чым пра рэвалюцыйны пераварот у сучаснай Беларусі, як гэта рабілі гарадзенскія анархі з гурта “Deviation”?
Трабл. Мы лічым, што без ведання сваіх каранёў немажлівы рух наперад. Большасці беларусаў можа гэта і не трэба, але нехта задумаецца: “Ну маглі ж! А чаму не можам зараз?..” Важна паказваць гэта на прыкладах. Мэта ў тым, каб людзі пачалі думаць ды ганарыцца сваім.
Дзянісаў: Калі казаць пра “Deviation”, “Hate to State”, “Contra La Contra” ці “КальЯн” – гэта быў больш контркультурны пратэст, з негатыўнай энергетыкай, са злымі, аголенымі нервамі. Мне падаецца, што яны ведалі што і як разбураць, але не зусім арыентаваліся, што будзе пасля.
Пратэст дзеля пратэсту – гэта файна і рамантычна, але разбурыць, як вядома, лёгка. А далей? Людзям трэба ведаць, што яны пасля збіраюцца пабудаваць. Яны маюць ведаць куды яны ідуць. Няшмат людзей цяпер гатовыя змагацца дзеля змагання. Я шчыра веру ў тое, што выхад у гістарычным, культурным, грамадскім адраджэнні.
Ваша музыка чамусці неадназначна ўспрымаецца нават у колах, якія традыцыйна называюцца “апазіцыйнымі”. Чаму так?
Дзянісаў: Беларускае грамадства падзеленае ва ўсіх сэнсах. Наш так званы “культурніцкі бамонд” і нават наша інтэлігенцыя, вельмі часта – страшэнныя цынікі, якія ўвесь час хочуць адзін аднаго падкалоць, укусіць. Усё нешта шукаюць у вачах адзін у аднаго. І ў контркультурных асяроддзях сітуацыя не лепшая. Я, наогул, усім цынікам і нігілістам раю пачытаць “Апавяданне старэйшага садоўніка” Чэхава.
А хто сёння можа быць нацыянальнымі сімваламі для моладзі?
Дзянісаў: Ну, у Леніна з Дзяржынскім ніхто не верыць нават у праўладным лагеры. Калі браць сучасную ідэалогію, то спіс іх абмежаваны партызанамі (замулянымі айчынным кінематографам), рэвалюцыянерамі-бальшавікамі, двума касманаўтамі… Гэта ўсё? І ці ўсе яны нашыя сімвалы? І нават, калі і так, то хто з моладзі ведае іх прозвішчы?
Афіцыйная прапаганда чапляецца за савецкую ідэалогію, але тая ўжо не працуе ў сучасных умовах. І беларускія ідэолагі гэта разумеюць, але нічога не могуць зрабіць.
Сярод нашай так званай апазіцыі таксама шмат савецкага. Ім падаецца, што калі змяніць сцяг і герб, а замест Лукашэнкі на прастол пасадзіць Пазняка, то ў Беларусі пачнецца райскае жыццё. Гэта проста смешна, прабачце! Павінна шмат чаго змяніцца ў галовах, у зносінах паміж людзьмі, у стаўленні да сваёй гісторыі і г. д.
З аднаго боку, павінна сканаць уся гэтая сістэма “homo sovieticus”, а з другога, мы павінны шукаць сапраўды свой шлях, без спажывецкага пераймання “american dream”.
Жыгавец: Каб супрацьстаяць русіфікацыі, адстаяць сваю незалежнасць, варта гуртавацца вакол простых рэчаў – тых самых нацыянальных герояў. Аднак і тут не абыходзіцца без спрэчак. Калі карыстацца толькі расейскай ці польскай гістарыяграфіяй, таго ж Каліноўскага ці Балаховіча можна “развянчаць” без праблем.
Абразліва, калі крытыка ў адрас гэтых асоб чуецца нават з боку нібыта прабеларускіх гісторыкаў. Зразумела, што нашыя героі не святыя – як і ўсе героі ў свеце. Затое яны нашыя. І іх не так шмат…
А чаму “не святыя”?
Жыгавец: Усё проста, гераізм праяўляецца ў войнах, паўстаннях дзе без ахвяраў не абыходзіцца, але я заўжды падкрэсліваю – нашы героі ваявалі на сваёй зямлі. Каліноўскага вінавацяць у тэроры праваслаўных святароў, але чамусці праваслаўныя таксама прымалі ўдзел у паўстанні – значыць, не ўсё так проста.
Балаховіча абвінавачваюць у падтрымцы то белага расейскага войска, то эстонцаў, то палякаў, нарэшце беларусаў, але вораг у яго быў адзін – бальшавізм. І між тым Балаховіч шмат зрабіў для Беларусі ў часы БНР, у вызначальны момант нашай гісторыі. Ён, імаверна, мог стацца на тым этапе гістарычнага працэсу нашым Пілсудскім.
Трабл: Мне падабаецца міфалагізацыя кельцкіх ці скандынаўскіх герояў. Пры тым, што часам невядома нават, ці існавалі яны насамрэч. А цяпер мы пад мікраскопам спрабуем разглядаць Каліноўскага з Балаховічам. Яны жылі для Беларусі і паміралі за яе, што ўжо можа стацца добрай завязкай для нацыянальнага “міфу”.
Dzieciuki ды “Людзі на балоце” называюць у сацсетках то “правымі”, то “левакамі”. Як да гэтага ставіцеся?
Трабл: Людзі могуць знаходзіцца па адзін бок, але канфліктаваць – нехта недастаткова “левы”, нехта – занадта “правы” і г. д. Быць “правым” ці “левым” стала модна. Але самі носьбіты гэтых паняццяў рэдка трымаюцца сваіх канонаў, якія шматразова змяняліся напрацягу гісторыі.
Жыгавец: Магчыма абвінавачанні ў радыкальным нацыяналізме ўзніклі ад таго, што мы ў песнях не вельмі прыязна ставімся да камуністычнага ладу, але з другога боку, мы адкрыта ганьбім і фашызм, нацызм, для нас гэта аднолькавыя халеры, якія шкодзілі развіццю ўсяго нацыянальнага-беларускага.
Калі мы спяваем пра нацыянальных герояў, а нам кажуць пра нейкі “фашызм” – гэта, на маю думку, праява “комплексу беларуса”. Людзі саромеюцца свайго і ў гэтым галоўная праблема.
Дзянісаў: Усё гэта страшэнна смешна, шчыра кажучы! Праблема ў шорах, якія маюць і правыя, і левыя на сваіх вачах. Чаму я не магу быць касмапалітам, але выступаць за нацыянальнае адраджэнне? Вайна ў Сірыі ці вырубка лясоў Амазонкі – гэтыя праблемы таксама тычацца мяне, як любога жыхара планеты Зямля. Але я беларус і для мяне вельмі важныя нашыя сацыяльныя праблемы, праблемы мовы і культуры, якія паміраюць тут, зусім побач.
Што да камунізму і нацызму-фашызму, то носьбіты гэтых ідэалогій не маюць права існаваць на нашай беларускай зямлі апрыёры. Вусны іх казалі пра светлую будучыню, а пад іхнімі ботамі ліліся рэкі крыві. І “зігуючы” малалетка, які малюе свастыкі на сценах, і састарэлы партработнік, які ўскладае кветкі ля помніка Леніну для мяне фактычна – нашчадкі акупантаў.
Пры гэтым мы заўсёды павінны памятаць, пра тое, што нашае нацыянальнае адраджэнне можа базавацца толькі на падмурках любві да свайго, а не на нянавісці да іншых. Бо так недалёка вырасціць свайго беларускага “фюрэра”. Свайго беларускага “айца народаў” ужо нібыта выгадавалі…
Што такое фашызм у сучаснай Беларусі?
Трабл: Контркультурна калі браць, то ёсць частка моладзі, якая наглядзеўшыся агітацыі – расейскай пераважна – бачыць усе праблемы ў людзях з іншым колерам скуры. У той жа Расеі гэтыя праблемы – з т.зв. “інародцамі” – насамрэч існуюць. Але ў выніку там расейцы забіваюць расейцаў.
Жыгавец: Праблема фашызму прыйшла ў сучасную Беларусь гадоў 15 таму разам з улёткамі РНЕ. Глебы не было, таму і арганізацыі сёння гэтай ужо няма – хіба грошы скончыліся. Цяпер некаторыя праявы бачныя, напрыклад, у каляфутбольным асяроддзі – калі расейскія “імперскія” сцягі лунаюць на трыбунах, а некаторыя заўзятары захапляюцца асобай Гітлера, звычайна гэта адныя і тыя ж людзі. Значыць камусці гэта зноў трэба. Скончацца грошы – ніхто і не згадае.
Дзянісаў: Я іх усіх агулам называю “гітлераўцамі”. Яны кажуць то пра славянскае братэрства, то пра расава чысты рай, то пра рахову, то яшчэ пра нейкую лухту. Страшэнная каша ў галавах. Уся гэтая хрэнь сёння знаходзіць водгукі ў асноўным у асяроддзі футбольных хуліганаў-малалетак.
І гэта не толькі мода. Не толькі спосаб збегчы ад адзіноты ва ўмовах “несправядлівага” свету. Не толькі пошук спосабаў вырашэння ўласных праблем за кошт іншаземцаў. Усё гэта ўжо не раз было ў гісторыі, але ў значна большых маштабах!
Папулізм, важдзізм, культ сілы, культ моцнага чалавека, усе разам як адзін за адну ідэю – і ніякіх сумневаў… Сон розуму нараджае пачвараў. І так па ўсім свеце. Гэтыя “пачвары” робяць палітычныя кар’еры і зарабляюць добрыя грошы за кошт часткі моладзі.
А як жа пяць мільёнаў кітайцаў у Смалявічах?
Дзянісаў: Пакуль іх там няма. Будуць – тады і будзем размаўляць. Узбекі на рынку альбо студэнты з Афрыкі ў медычным універы – гэта пагроза? Праблема не ў самой прысутнасці тут людзей з іншым колерам скуры ці разрэзам вачэй, а ў тым, каб прыяжджаючы сюды, яны ведалі і шанавалі нашу мову і культуру. Бо прыяжджаючы ў тую ж Польшчу іншаземцы, у большасці сваёй гэта ведаюць, а ў Беларусі – не.
Трэба каб нашыя людзі навучыліся шанаваць сваё – тады і іншаземцы будуць. І ўлады павінны прыкладаць намаганні ў гэтым накірунку, а не рабіць наадварот.
Вось прыклад. У Гарадзенскім аграрным універсітэце апошняя дысцыпліна, якая выкладалася па-беларуску, была “Гісторыя Беларусі”. Цяпер яна выкладаецца па-расейску. Чаму? Таму што іншаземцы нібыта зусім не разумеюць нашу мову. А паколькі яны плацяць добрыя грошы за вучобу, то кіраўніцтва ВНУ вырашыла, што “золата” важней за гонар.
Як па мне, то няхай застанецца вучыцца 5 з 10 іншаземцаў, але тыя, якія маюць стараннасць і талент вучыцца, і вывучыць тую ж беларускую мову. Не такая яна складаная!
Што вы маглі б сказаць тым, хто нібыта абвінавачвае вас у антысемітызме, напрыклад, за песню пра балахоўцаў?
Жыгавец: Адзін з нашых сяброў – Аляксандар Памідораў, творчасцю якога я захапляўся з маладосці, выдатны музыка, габрэй па паходжанні. Ну і якія ж Dzieciuki антысеміты? (смяецца). У песні пра балахоўцаў згадваецца гістарычны факт: у войску Балаховіча служылі габрэі. На Гарадзеншчыне жывуць і палякі, і літоўцы, і татары, і габрэі, і расейцы, і ўкраінцы. Аб’ядноўваць іх усіх павінна беларуская мова і культура, а не расейская.
Дзянісаў: Беларуская нацыянальная ідэя мусіць мець сваю базу каштоўнасцей, пабудаваных НЕ на негатыве. І на простых рэчах на практыцы. Напрыклад, не падабаецца таджык-дворнік – ідзі і мяці двор сам. Не падабаецца, што “чорныя пладзяцца” – ствары сям’ю, зрабі 3-4 дзяцей. Вось і ўся квінтэсэнцыя гэтага пытання!
Ёсць такі музыка Андрусь Такінданг, у якога маці – беларуска, а бацька – з Афрыкі. Ён спявае на выдатнейшай беларускай мове! Мне такі беларус значна больш падабаецца, чым “расава-чысты” этнічны беларус, які завальвае “Крыжачок” у падваротні, а потым збівае сваю жонку.
Усё ж такі чаму вы абралі кірунак “фольк-панку”?
Жыгавец: На мой погляд панк – вельмі ўзрушлівая музыка. Дуда, як сакральны інструмент узбуджае чалавека, натхняе на рух. І яна вельмі добра ўпісалася ў панк-рок. Большая частка тэкстаў прывязана да нейкіх гістарычных падзеяў, што падштурхнула шукаць повязь з гісторыяй і ў гучанні.
Ну і напэўна, прапаганда нацыянальнай гісторыі не толькі праз тэкст, але і праз нацыянальны інструмент, менавіта з гэтай прычыны наша дуда зроблена на ўзор лепельскай, а не шатландскай ці ірландскай, што цяпер модна сярод фольк-панк гуртоў Расеі.
Трабл: Асабіста для мяне гэта два метафізічныя напрамкі ў музыцы. На панк-року я вырас, а фольк мае генетычны след у кожным чалавеку, у ім захоўваецца культура і гісторыя народу. Таму гэты сінтэз для мяне – вельмі каштоўны.
Дзянісаў: Апошнія пару гадоў у Беларусі стаў папулярным кельцкі фольк-панк. Мы таксама яго слухаем, але не займаемся перайманнем, не гуляемся ў беларускіх шатландцаў ды ірландцаў. Мы кажам, што граем менавіта беларускі фольк-панк.
Што да ірландцаў, напрыклад, то ў нас насамрэч шмат агульнага ў гісторыі і культуры з гэтым народам: бульба, любоў да дыстыляваных напояў, змаганне за вольнасць супраць імперый і гэтак далей.
Здымкі са старонак гурта УКантакце і ў Facebook