Адкрываем Падляшша: татарскі шлях
Пасля Саколкі наш шлях ляжыць у Крушыняны.
Невялікая вёсачка з’яўляецца сёння цэнтрам культурнага і рэлігійнага жыцця татараў, якія ўжо некалькі стагоддзяў жывуць на гэтых землях.
Сёння ў вёсцы жывуць толькі тры сям’і, але на святы ў мечэць, якая занесеная ў спіс сусветнай культурнай спадчыны з’язджаюцца татары з Беластоку і іншых мясцовасцяў і тады ў вёсцы няма дзе прыпаркаваць машыну.
Сюды ж на мясцовы мізар (могілкі) з усёй Польшчы вязуць хаваць нябожчыкаў.
Пасля наведвання мечэці ідзем на могілкі.
Самы стары знойдзены тут надмагільны камень датаваны 1699-м годам.
Побач са старымі і новымі татарскімі пахаваннямі апошнія гады з’яўляюцца таксама магілы памерлых у Польшчы чачэнцаў, якія знайшлі прытулак у Польшчы пасля вайны на сваёй радзіме.
Магчыма, праз нейкі момант тут з’явяцца і магілы крымскіх татараў, некаторыя з якіх шукаюць паратунку пасля расейскай акупацыі Крыму менавіта на Беласточчыне.
– Мы апякуемся над імі, дапамагаем, чым можам. Спачатку людзі спадзяваліся, што хутка ўсё вернецца на месца і яны змогуць вярнуцца ў Крым, але надзея гэтая ўсё больш згасае – кажа галава татарскай грамады Браніслаў Талькоўскі (на здымку ніжэй).
Мячэць і могілкі – не адзіныя адметнасці Крушынян. Тут ладзяцца фестывалі татарскай культуры, іншыя імпрэзы, якія штогод вабяць сюды каля 30 тысячаў турыстаў.
Зараз у вёсцы ідзе актыўнае будаўніцтва татарскага культурніцкага цэнтра.
Побач з будаўніцтвам знаходзіцца “Татарская юрта” – вядомая далёка за межамі Беласточчыны рэстарацыя Джэнеты Багдановіч.
У дзень, калі мы прыехалі сюды, тэлебачанне з Варшавы здымала тут кулінарнае шоў. Брэндам мясцовай кухні з’яўляецца “перакачэўнік”, на які Джэнэта Багдановіч атрымала патэнт з Еўразвязу.
Ну а нас частавалі яшчэ адной традыцыйнай татарскай стравай – беліш (цеста, фаршыраванае рысам, мясам і лісічкамі) і хатняй гарбатай.
– Аніякіх “макдональдсаў”! Толькі сваё, мясцовае – такім быў прынцып, калі мы распачыналі сваю справу – распавядае Джэнета. Спачатку госці, асабліва дзеці, здзіўляліся, чаму не даюць колу і фрыткі (смажаная бульба), але цяпер усе з задавальненнем частуюцца мясцовымі стравамі.
У сезон у рэстаран, які і так пашырыў істотна сваю плошчу, бывае не прабіцца і прыходзіцца стаяць у чарзе.
Апроч “Татарскай юрты” у Крышынянах ёсць яшчэ некалькі месцаў, дзе можна смачна пад’есці і адпачыць.
Ці не таму ў вёску зноў пачалі вяртацца людзі, якія калісьці ў пошуку лепшай долі пераехалі ў іншыя месцы.
Мясцовыя татары добра інтэграваныя ў польскае грамадства.
– Імкненне быць добрымі грамадзянамі той краіны, дзе мы жывем, заўсёды было адметнай рысай татараў – кажа Браніслаў Талькоўскі.
Цяпер не рэдкія выпадкі, калі ўтвараюцца змяшаныя польска-татарскія (праваслаўна/каталіцка-мусульманскія сем’і).
Так, як у нашага правадніка па Крушынянах Джэміля Гэмбіцкага (на здымку ніжэй).
– У мяне жонка з каталіцкай сям’і – распавядае Джэміль. Таму мой сын Селім мусульманін, а дачка – хрысціянка.
Джэміль з усмешкай у вачох распавядае таксама, як у час працы ў асяродку для дзяцей з інваліднасцю яму давялося аднойчы выконваць ролю Святога Мікалая.
Тыя ж, хто імкнецца ажаніцца на аднаверцах, шукаюць сабе пару часам у Літве ці ў Беларусі, дзе яшчэ захаваліся таксама татарскія грамады.
Татарскі шлях. Парады падарожнікам
Што паглядзець: мячэць і мізар (могілкі)
Дзе пад’есці, што паспрабаваць: “Татарская юрта”, перакачэўнік і іншыя мясцовыя стравы і напоі
Дзе пераначаваць: пакоі для гасцей ёсць у самой вёсцы (у той жа “Татарскай юрце”). Можна таксама спыніцца ў Саколцы, Беластоку альбо Супраслі, якія непадалёк.
Як ехаць: калі з боку Кузьніцы, то збочыць улева ў Саколцы ў бок Крынак. Калі праз Баброўнікі – то 8 км. ад мяжы ў бок Крынак
Калі лепш ехаць: на свята Сабантуй