Твары і гісторыі. Частка 2-я
Суткі ў дарозе
Ехаць з Беларусі ў Нямеччыну можна рознымі шляхамі: цывілізаваным і дарагім і экстрэмальным і танным. Паміж 85 і 20 эўра мы абралі другі варыянт. Хоць нас адгаворвалі знаёмыя і сябры, што эканомія тут не да месца, мы паслухалі толькі сябе і, як вынік, пазнаёміліся з кантрабандыстамі на беларуска-польскай мяжы, экстрэмальна мянялі валюту з рук у Сакулцы, убачылі дажджлівую Варшаву, дзе ў нядзелю не працуе ніводная цывільная крама ў цэнтры гораду, праехалі праз усю Польшчу ад Усходу на Захад і праз суткі апынуліся ў цэнтры Берліну. Мы зрабілі гэта без турфірм, перакладчыкаў, гідаў, знаёмых… І аддалі ўсяго 20 еўра.
У Берлін мы ўязджалі з «чорнага ўваходу»: пабачылі ўсе індустрыяльныя пабудовы, хрушчоўкі, п’яных ці-то палякаў, ці то немцаў у 8 раніцы. Дрэвы па дарозе нам трапляліся звычайныя, якія ад беларускіх асабліва не адрозніваюцца. Нават Ясеніну б тут спадабалася: бярозак было шмат.
Першыя складанасці
Калі Вы паедзеце ў Нямеччыну з упэўненасцю, падобнай да маёй, што ў Еўразвязе ўсе разумеюць і ведаюць ангельскую мову, то расчараванне да вас прыйдзе ўжо на вакзале. Заблукаўшы тут, паліцэйскія не здолелі адказаць нам на пытанні, больш таго яны не зразумелі, што мы пытаем. На дапамогу прыйшлі сведкі іеговыя. У іх на той час быў міжнародны семінар. Людзі з сінімі бэйджамі «Бодрствуйте!» яшчэ доўга сустракаліся нам у розных кутках Берліну.
У Берліне добра развітая сетка грамадскага транспарту. Разабрацца ў ёй можна за дзень. Існуюць «S-баны» – цягнікі, якія ездзяць па зямлі, а таксама «U-баны» – мясцовае метро.
Зручна тое, што ходзяць цягнікі ў буднія дні да 1 гадзіны ночы, а на выходных увогуле кругласуткава. Нязручна тое, што ўсе станцыі, абвяшчэнні і нават аўтаматы продажу квіткоў працуюць «па-нямецку». Здзіўляе таксама і кошт праезду: квіток на 2 гадзіны каштуе 2,80 еўра. Штраф за безбілетны праезд – 40 еўра. І кантралёры, якія ні чым не выдзяляюцца з натоўпу звычайных пасажыраў, даволі часта заходзяць у цягнікі.
А хто тут жыве?
Берлін вельмі хуткі, рытмічны горад. Тут жыва і шумна. Пастаянна ідуць людзі, прычым гэты горад насычаны людзьмі розных нацыянальнасцяў. Туркаў больш толькі ў Стамбуле. Гэта выклікана тым, што ў 60-х Нямеччына запрасіла на працу люддзей з Турэччыны, так званых «гастарбайтэраў», якія думалі зарабіць грошы і з’ехаць, але засталіся тут на ПМЖ разам з сем’ямі. Як вынік, зараз ў еўрапейскай сталіцы яны гадуюць ужо сваіх унукаў.
Кажуць, што сучасныя немцы вельмі талерантна ставяцца да людзей іншых нацыянальнасцяў. Праўда, пра гэта кажуць самі немцы. А вось эмігрант з Беларусі, які ладзіў для нас экскурсію па Берліне, распавёў наступнае. Не гледзячы на тое, што ён працуе праграмістам і неўзабаве атрымае навуковую ступень доктара, немцы, незалежна ад таго будзе то дыпламат ці бомж, глядзяць на такіх, як ён, звысоку і недалюбліваюць эмігрантаў.
У Берліне, дарэчы, шмат «рускіх» – тых, хто прыехаў з былога СССР. Немцы прызнаюцца, што не адрозніваюць хто ўкраінец, хто беларус, хто казах… – усіх аднолькава лічаць і клічуць «рускімі».
Краіна для людзей
Для тых, хто не быў Амстэрдаме, Берлін падаецца раем для раварыстаў. Тут для іх створаныя ўсе ўмовы: і дарожкі, і стаянкі, і нават вагоны ў цягніках. Ровар мае кожная нямецкая сям’я. Таму ў горадзе можна пабачыць нават як едзе на ровары бізнэс-вуман у спадніцы і з выдатнай фрызай. Таксама распаўсюджаныя роварныя вандроўкі.
Нямеччына вельмі практычная краіна. Тут усё зроблена для людзей. Нават ветракі пафарбаваныя ў зялены колер знізу, каб не выдзяляцца і не адцягваць увагу кіроўцаў. Тут інвалідам спецыяльна прызначаныя людзі дапамагаюць прайсці да патрэбнай платформы цягнікоў. Ёсць нават вуліца імя інвалідаў. Смецце тут растусоўваюць па розных скрынях, каб прасцей было яго перарабляць. Бутэлькі на вуліцах тут амаль не знайсці. І не дзіва: пластыкавая бутэлька каштуе 0, 25 еўра (1000 беларускіх рублёў), 0,8 еўра даюць за шкляную. Прычым здаць гэтыя бутэлькі можна ў любой краме ці шапіку, дзе вы набылі напой.
У Нямеччыне лепшая ў свеце сістэма ачышчэння вады. Вада з-пад крана тут не пахне хлоркай, а на смак нагадвае «Банакву негазаваную». Вада тут, праўда, вельмі дарагая, таму немцы яе эканомяць. Посуд, напрыклад, мыюць у дзвюх ракавінах: у першай закідваюць у пену, у другой паласкаюць чыстай вадой. Калі мыюцца ў душы, то спачатку намыльваюцца, а толькі пасля змываюць цела вадою. Ёсць нават спецыяльныя эканамічныя душавыя: вада ў іх ўключана прыкладна на 15 секунд, каб працягнуць «сеанс” трэба кожны раз націскаць спецыяльную кнопку.
Willkommen zu Deutschland!
У Нямеччыне вельмі прадумана ладзяць турыстычны бізнэс. Усе чулі пра берлінскую сцяну. У сталіцы пра яе больш за ўсё размоваў сярод турыстаў.
>
Рэальна ж ад тае сцяны амаль нічога не засталося, але расказваюць пра яе экскурсаводы гадзінамі. Пра тое, як складана жылося раз’яднанаму народу, пра тое, як крычалі «Горби, помоги!», пра тое, як каля сцяны расстрэльвалі людзей, якія хацелі збегчы на Захад, і пра тое, як гэтую сцяну спачатку размалёўвалі, а потым разбуралі простыя нямецкія людзі.
Цікавасць выклікае ў турыстаў і Рэйхстаг. Трапіць у яго складана, бо трэба выстаяць чаргу, велічынёй амаль як да Эйфелевай вежы, але звонку будынак можна паглядзець і нават пасядзець ля яго на зялёнай штучнай траве.
Вартыя ўвагі шматлікія цэрквы. Найбольш цікавая з іх – царква святога Вільгельма, бо змяшчае ў сабе старажытнасьць і хай-тэк. Цікава таксама патрапіць на востраў Музеяў, дзе можна падзівіцца карцінамі Манэ, Пікасо і іншых.
Яшчэ адзін папулярны для турыстаў аб’ект – заапарк. Тут ёсць і сланы, і панды, і бегемоты. Такім чынам, Берлін лічыцца трэцім горадам у Еўропе па папулярнасці сярод турыстаў. Наперадзе толькі Парыж і Лондан.
Зразумецца на адной кухні
Ядуць немцы бадай тое ж, што і беларусы. На агульнай кухні высветлілася, што ў нас шмат аднолькавых рэцэптаў, проста стравы маюць іншыю назву. Іх традыцыйныя кілбаскі ні што йншае, як наша «пальцам пханая» кілбаса, падсмажаная на алеі. Праўда, грэчка і зефір зусім не характэрныя для Германіі. Гэтыя прадукты можна набыць толькі у спецыялізаваных рускіх крамах. Першы час здзіўляе, што ў нямецкіх крамах усё прадаецца ўжо парэзаным, запакаваным. У гэтым ёсць свае плюсы, бо можна эканоміць час на прыгатаванне стравы, калі купляеш мяса, якое загаддзя парэзанае на патрэбныя кавалкі. З іншага боку гэтая так званая зручнасць прыводзіць да таго, што немцы лянуюцца нешта гатаваць самастойна. І хоць выдатна ведаюць, як насамрэч робіцца бульбяное пюрэ, усё адно частавалі нас хімічнай бульбай з пакецікаў.
Планы супраць экспромта
За два тыдні жыцця разам з немцамі я зразумела, што яны робяць усё па плане. Спачатку доўга размаўляюць пра гэта, прапісваюць кожны крок, пагаджаюцца, спрачаюцца, уносяць змены ў схему, а толькі пасля пачынаюць нешта рабіць насамрэч. Яны не робяць нічога экспромтам ці па прынцыпе «а давай паспрабуем! », яны асабліва ўважліва пралічваюць, ці не згубяць штосьці, калі адыдуць ад алгарытму. Забываюць, аднак, пралічыць час, які ідзе на ўсе гэтыя абмеркаванні. І яшчэ немцы дакладна вызначаюць, калі хтосці можа выканаць працу замест іх. І як толькі яны гэтае зразумелі, яны будуць гэтым карыстацца. Прыклад: беларусы прадэманстравалі, што вельмі добра гатуюць ежу, вось і гатавалі яе ў большасці сваёй да канца праекту.
«What if God was one of us?»
Немцы – вясёлы і тусовачны народ. Чаго толькі вартыя іх начныя клубы і кавярні. У плане дызайну і вынаходлівасці – дзіва за дзівам: і муляж сапраўднага аўтобуса побач з пабам, і велічэзная лава, на якую без дапамогі сябра і не ўзлезеш, і яркія пледы, якія ласкава прапаноўваюць кліентам, якія вячэраюць на вуліцы. Спявалі мы разам шмат. Будзілі прыгарад Берліну песняй «На поле танки грохотали», выкрыквалі на Russodisco «Белые розы», зацягвалі ў царкве мілагучную «Купалінку», ля кастра паўтаралі нямецкія народныя песні і ўсе разам рэлаксавалі пад «Let it be», «Yellow submarine», «One of us».
П’юць немцы, дарэчы, не менш за беларусаў. За чаркай гарэлкі выхадцы з ГДР пачынаюць спяваць «Катюшу» па-нямецку і ўзгадваюць складаныя расейскія словы кшталту «достопримечательность».
Нямеччына прыемна здзіўляўляе клопатам за чалавекам, зручнасцю, якаснымі таварамі, дагледжанымі замкамі, палацамі, цэрквамі. Разам з тым, для сябе я зразумела, што наўрадці змагла б жыць у Нямеччыне, жыць увесь час побач з немцамі. Яны ўсё ж іншыя. Яны зусім па-іншаму думаюць і адчуваюць. І не гледзячы на каралеўскія палацы, еўрапейскае адзенне па адэкватных коштах, новыя знаёмствы і ўражанні, мне ўпершыню за мяжой было так сумна без Беларусі і беларусаў.