Нелегальныя мігранты. Рэпартаж з ізалятара часовага ўтрымання Лідскага пагранатрада
Нізкарослыя жанчыны, убачыўшы фотакамеру, сарамліва апускаюць вочы. Двое хлопцаў, якія выйшлі з панурых камер наперадзе іх, сваіх позіркаў не хаваюць, толькі трохі моршчаць твары з-за яркага вясновага сонца. Пра што яны думаюць, можна толькі здагадвацца. У пошуках лепшых умоў жыцця жыхарка Тыбету (аўтаномны раён Кітая) і трыо з Непала спрабавалі дабрацца да Францыі, але трапілі ў ізалятар часовага ўтрымання Лідскага пагранічнага атрада. Кампанію на час прагулкі ім склаў грамадзянін Узбекістана, у якога былі выяўленыя праблемы з пашпартам.
На свежым паветры затрыманыя павінны знаходзіцца не менш за дзве гадзіны ў суткі, але толькі ў светлы час дня. Шпацырная зона абмежаваная высокім плотам. Зрэшты, ізалятар знаходзіцца прама на тэрыторыі пагранатрада, таму збегчы адсюль ніхто нават і не спрабуе, ды, уласна, і няма чаго. А вось схавацца ад уласнага лёсу выхадцы з Азіі ўсё ж хацелі. Планы разбурыліся аб пільнасць лідскіх пагранічнікаў.
Ежу тройчы ў дзень затрыманым прыносяць у ізалятар. Пасля посуд вяртаецца ў сталовую, дзе праводзіцца яе адмысловая апрацоўка. Нягледзячы на тое што падымацца ім даводзіцца рана, а шостай раніцы, агулам умовы ўтрымання ў ізалятары прымальныя. У інтарэсах следства кожны з нелегалаў заключаны ў камеру па адным. Прыбіраць часовае месца свайго знаходжання, санвузел – абавязак кожнага “жыхара”.
align=”” alt=”Лида, изолятор, мигранты, Ліда, мігранты, ізалятар” width=”725″ height=”483″ >
– Грамадзяне такіх экзатычных краін ў нас знаходзяцца ледзь ці не ўпершыню, – кажа афіцэр аддзела баявой і мабілізацыйнай гатоўнасці Лідскага пагранатрада маёр Аляксей Грыб. – Таму займальнай літаратуры на іх мове мы не маем, а вось іншым прапануем кнігі, часопісы, шахматы і шашкі. Карты – выключэнне, азартныя гульні забароненыя.
Для зносін з выхадцамі з іншых краін прыцягваюцца перакладчыкі. Штатных паліглотаў ў пагранатрадзе няма, таму дазнавальнікі запрашаюць прадстаўнікоў міжнародных арганізацый, выкладчыкаў, падключаюць свае асабістыя сувязі, шукаюць дыяспары, якія пражываюць на тэрыторыі Беларусі, на крайні выпадак звяртаюцца ў дыпламатычныя амбасады.
Жыхарка Тыбету нешта шэпча на сваёй мясцовай гаворцы, непальцы таксама скупяцца ў зносінах. Падобныя моманты трохі тармозяць следства. Цяжка паверыць, што людзі, якія імкнуцца ў Заходнюю Еўропу, не валодаюць хаця б мінімальнымі ведамі ў папулярных у свеце мовах. Аднак рана ці позна ў затрыманых мігрантаў актывізуюцца зносіны: доўгае знаходжанне ў ізалятары надакучвае.
Да прыняцця працэсуальнага рашэння затрыманыя знаходзяцца ў ізалятары да трох сутак. Тэрмін можа быць павялічаны ў залежнасці ад пракурорскіх санкцый: ад высвятлення асобы да дэпартацыі. У рэдкіх выпадках незаконнае падарожжа сканчаецца крымінальнай справай з наступным пазбаўленнем волі, у асноўным нелегалаў проста дэпартуюць на радзіму. Аднак і тут маюцца свае нюансы.
– Маршрут вяртання нелегальных мігрантаў старанна прапрацоўваецца, – тлумачыць начальнік аддзела дазнання Лідскага пагранічнага атрада падпалкоўнік Яўген Якунін. – Добра, калі затрыманыя – літоўцы. У гэтых выпадках нічога складанага няма: пасадзіў у службовую машыну і правёз пад канвоем сорак кіламетраў да бліжэйшага пункта пропуску. Нашмат складаней дэпартаваць выхадцаў з далёкіх краін.
Усе выдаткі на дэпартацыю павінны кампенсавацца самімі парушальнікамі. Але на практыцы часта адбываецца інакш. Як правіла, перасячэнне мяжы з краінай Еўрапейскага саюза – заключны этап незаконнага “падарожжа”. Матэрыялы мінулых крымінальных спраў кажуць пра тое, што за садзейнічанне ў нелегальнай міграцыі ў краіны Заходняй Еўропы трэба заплаціць ад 10 да 15 тысяч долараў. Па шляху руху сума часткамі раздаецца прадстаўнікам злачынных груп, траціцца на ўласныя патрэбы, таму да канца ваяжу грошай практычна не застаецца. У выніку выдаткі на дэпартацыю кладуцца на бюджэт нашай дзяржавы. Сумы немалыя. Квіткі на працяглы авіяпералёт каштуюць некалькі тысяч еўра.
– Вызначаюцца маршрут, транспартны сродак і склад канвою: на аднаго чалавека – два канваіра, – распавядае Яўген Якунін. – У суседнія краіны парушальнікі пагранічнага заканадаўства дастаўляюцца на службовых аўтамабілях, у іншых выпадках – у аэрапорт, дзе суправаджаюцца супрацоўнікамі да пасадкі на самалёт. Пра гэта абавязкова паведамляецца спецслужбам, якія вырашаюць, ці неабходна суправаджэнне ў самым самалёце. Магчыма, прадугледжваецца наяўнасць на борце паветраных маршалаў.
Памежнікі актыўна супрацоўнічаюць з Міжнароднай арганізацыяй па міграцыі, якая ажыццяўляе шэраг праграм па вяртанні замежнікаў дадому, у тым ліку і за свой кошт. Пару гадоў таму ў ізалятары часовага ўтрымання знаходзіўся мужчына, які доўгі час не ішоў на супрацоўніцтва з памежнікамі. Першапачаткова ён выдаваў сябе за грамадзяніна Алжыра, а ў выніку апынуўся сірыйцам – удзельнікам узброеных канфліктаў на тэрыторыі сваёй радзімы.
Каб яго дэпартаваць, неабходна было выдаць афіцыйны дакумент, то бок аформіць пашпарт. Ішла доўгая перапіска з пасольствам Сірыі, у выніку затрыманы летам у сланцах і шортах “алжырац” прабыў у ізалятары да марознай зімы. Вопратку для яго выдалі супрацоўнікі Чырвонага Крыжа, якія таксама дапамагаюць з ежай для затрыманых мігрантаў. У пагранатрадзе ўсіх кормяць спраўна, па графіку, але часам мусульмане адмаўляліся ад свініны і некаторых іншых прадуктаў, прасілі іншую ежу. У такіх выпадках прыходзіць на дапамогу арганізацыя Чырвоны Крыж.
У Лідскім памежным атрадзе яшчэ не было выпадкаў, калі яго супрацоўнікам не ўдавалася ідэнтыфікаваць асобы затрыманых. Аднак і на гэты выпадак ёсць пэўная інструкцыя.
– Часам затрыманыя ўсяляк супраціўляюцца таму, каб мы ўсталявалі іх асобу, – працягвае гутарку начальнік аддзела дазнання. – Па в’етнамцам, афганцам, пакістанцам або грузінам у нас ужо напрацаваны пэўныя сувязі. А вось з прадстаўнікамі Непала і Тыбету мы сутыкнуліся ўпершыню. Дарэчы, іх нацыянальную прыналежнасць ўжо ўдалося ўсталяваць.
Але бывае, што чалавек перасоўваецца без дакументаў і з’яўляецца, умоўна, прадстаўніком якога-небудзь афрыканскага племені. Ідэнтыфікаваць яго практычна немагчыма, як і знайсці перакладчыка. Таму калі парушальніка немагчыма адправіць у краіну грамадзянскай прыналежнасці, неабходна дэпартаваць яго ў тое месца, адкуль ён прыбыў. Часцяком і там яго ня хочуць бачыць, у такіх выпадках мігрант накіруецца ў любую з дзяржаў, якая пагодзіцца яго прыняць.
Нягледзячы на ўсе службовыя абставіны, супрацоўнікі пагранічнага атрада адзначаюць: у кожнага з нелегалаў свой лёс. Часам застаецца толькі здагадвацца, што падштурхнула іх на ўцёкі з роднай краіны.
Крыніца: lidanews.by