“Кнігазбор” выдаў кнігу заходнебеларускага паэта
Упершыню пад адну вокладку складальнік кнігі і аўтар прадмовы Сяргей Чыгрын са Слоніма ўключыў лепшыя вершы паэта і яго ўспаміны.
Анатолю Іверсу ў наступным годзе 15 траўня спаўняецца 100 гадоў з дня нараджэння.
Усё сваё жыццё ён пражыў у роднай вёсцы Чамяры на Слонімшчыне і ў самім Слоніме.
Нялёгкае гэта было жыццё, як пісаў сам паэт: “Я тры рыжымы перажыў…”.
Сяргей Чыгрын у прадмове да кнігі піша: “У адзін з вечароў да Івана Міско зайшоў незнаёмы хлопец, перадаў прывітанне ад Валянціна Таўлая і папрасіў згоды на подпіс пад Дэкларацыяй сялянска-рабочых пісьменнікаў Заходняй Беларусі.
Дэкларацыя і першы верш Івана Міско пад псеўданімам Анатоль Іверс былі апублікаваныя ў студзеньскім нумары часопіса “Літаратурная старонка” за 1934 год.
Праз пэўны час вершы Анатоля Іверса сталі часта друкавацца на старонках выданняў “Літаратурная старонка”, “Калоссе”, “Беларускі летапіс”, “Шлях моладзі”, “Наша воля”, “Асва”.
А ў верасні 1939 года ў Вільні выходзіць яго першы паэтычны зборнік “Песні на загонах”.
Малады паэт са Слонімшчыны пісаў пра тое, як шуміць жыта, як “хтось расчэсваў зялёныя сосны”, як “заігралі ветры ў полі”, як “залацілася раніца ападаючым шэлестам”.
Ці пра тое, як “ціха гарэлі аўсяныя росы…”. А яшчэ паэт пісаў пра Беларусь, пісаў шчыра і светла, натхнёна і радасна.
Калі прыйшлі “першыя саветы” і ў Слоніме пачала выдавацца раённая газета “Вольная праца”, яе першы рэдактар Іосіф Чарняўскі запрасіў Івана Міско на пасаду літсупрацоўніка рэдакцыі. А ў 1940 годзе на выязным пасяджэнні ў Беластоку кіраўніцтва пісьменніцкай арганізацыі БССР прыняло Анатоля Іверса ў Саюз пісьменнікаў.
У гады Другой сусветнай вайны Іван Міско ўзначальваўваў Слонімскую падпольную антыфашысцкую арганізацыю і быў намеснікам камандзіра партызанскага атрада імя Дзяржынскага па разведцы.
Ён страціў першую жонку і бацьку, ды і сам быў на валаску ад гібелі.
Але, нягледзячы на ўсе яго асабістыя пакуты і заслугі перад Айчынай, для савецкай улады паэт Анатоль Іверс у Слоніме заўсёды заставаўся чужым.
І нават другі паэтычны зборнічак вершаў выйшаў з друку ажно праз 31 год пасля першага. “Не хацелі камуністы выдаваць”, — казаў ён мне.
Зборнік называўся “З пройдзеных дарог”.
Цікавым раздзелам кнігі з’яўляюцца ўспаміны паэта.
Адны з іх друкаваліся некалі ў рэспубліканскім друку, іншыя — узяты з архіва складальніка гэтай кнігі.
З цікавасцю чытаюцца ўспаміны пра Валянціна Таўлая, Піліпа Пестрака, Гальяша Леўчыка, Ігната Дварчаніна і іншыя. Успаміны вельмі цікавыя і нясуць у сабе гістарычную каштоўнасць, таму, што паэт быў асабістым светкам тых падзей, пра якія напісаў. А вершы паэта — нібы пачатак і працяг гэтых успамінаў.
Аднатомнік Анатоля Іверса (1912-1999) — даніна яго светлай памяці і сустрэча з новым пакаленнем беларускіх чытачоў.