Апытанне “Твайго стылю”: Што перашкаджае нам размаўляць на роднай мове?
Андрэй, студэнт, навучаецца ў Польшчы
Набалелае пытанне. Так склалася, справа звычкі – размаўляць па-руску. У сям’і ўсе гаварылі на рускай, зрэшты, як і ўсюды. Калі быў меншы, думаў, што на беларускай гавораць толькі ў вёсках, і здавалася, што мяне засмяюць. Адпаведна мова вывучалася слаба, без асаблівай цікавасці. Толькі з гадамі ўсведамляеш, наколькі гэта бедна і ўбога – жыць у грамадстве, якое не прызнае сваёй мовы, ды і культуры ў цэлым. Зараз жа цяжэй знайсці час, ды і прымусіць сябе яе вучыць. Таму з гадамі і тое, што ведаў – забылася.
Павел, будаўнік
Фактычна, нічога не перашкаджае. Веданне мовы абстрактнае, але пры жаданні заўсёды можна вывучыць. Гістарычна склалася, што практычна ўсе размаўляюць на расейскай. У сям’і гэтак жа ўсё выкарыстоўваюць толькі рускую мову. Сур’ёзных перашкод ва ўжыванні “роднай мовы” не бачу. Было б жаданне.
Ганна, беспрацоўная
Чаму я не размаўляю на роднай мове? Па-першае, калі можна так выказацца, дзяржава сама за нас вырашыла, на якой мове нам варта размаўляць, яшчэ ў 1996 годзе, да таго ж цяпер большасць падручнікаў і літаратуры ў цэлым выдаецца на рускай мове. Больш за тое, канстытуцыя РБ на рускай мове надрукавана. Па-другое, большасць беларусаў размаўляюць на рускай, і шмат тых, хто не разумее “роднай” мовы. А я не хачу быць незразуметай або выглядаць дзіўна ў вачах іншых. Я ведаю вельмі добра беларускую мову і за мяжой (Украіна, Расія, Польшча, Літва) размаўляю на ёй.
Мікалай, студэнт
Ніякай беларускай мовы не існуе. Гэта выдумкі нацыяналістаў! Жупел беларускага адраджэння. Гістарычна існавала дзве мовы: руская і польская. Калі сур’ёзна, то беларускі – гэта той жа рускі, па якім прайшоўся польскі бот. Таму беларусы – прыдуманая нацыя. Існавала два супрацьлеглыя полюсы: захад (польскі) і ўсход (рускi). І Беларусь была барацьбой польскай і рускай культуры, у выніку якой стала здабычай Расіі.
Аляксей, студэнт
Я думаю, таму што ўсіх з дзяцінства вучаць размаўляць на рускай, і ўсе вакол гавораць на рускай – ад гэтага ўсё і ідзе. Яшчэ ўплывае тое, што калі едзеш куды-небудзь на адпачынак у іншую краіну, то калі гэта краіна СНД – усе з табой будуць размаўляць на рускай. Гэтак і ў той жа Турцыі або Егіпце – некаторыя людзі будуць разумець цябе толькі на рускай або англійскай, нямецкай, ну але ніяк не на беларусай.
Яўгенiя, танцор
Галоўныя прычыны: адсутнасць суразмоўцаў і ведання адэкватнай сучаснай беларускай мовы. Калі б прапанавалі выбар, раней магла перайсці чыста на беларускую. А зараз, калі шчыра, мне ўжо не важна.
Аляксей, спартовец
На роднай мове мне перашкаджае размаўляць малы слоўнікавы запас. У маёй школе ўсе прадметы да пятага класа ўключна выкладаліся на беларускай – я свабодна на ёй размаўляў, як і на рускай – цяжкасцяў не ўзнікала. Паступова, я перастаў чытаць беларускамоўную літаратуру і мне стала больш складана фармаваць разгорнутыя выказванні на беларускай мове. Аднак база ў мяне закладзена і я ўпэўнены, што змагу за 2-3 месяцы вярнуць свой узровень валодання мовай – маю намер заняцца гэтым у бліжэйшы час!
Міхаіл, студэнт
Па-першае, недастатковае валоданне роднай мовай, хаця зразумела, што яно было б значна лепшым, калі б я на ёй размаўляў. Па-другое, тое, што мяне не зразумеюць мае сябры, бо наша мова, скажам так, “не катыруецца”. Я не супраць роднай мовы, але яна “не катыруецца”.
Лена, студэнтка
У першую чаргу, няведанне роднай мовы. Занадта мала гадзін навучання беларускай мовы ў школе. І занадта слабое навучанне. Таксама адсутнасць у народа адзінства і жадання карыстацца толькі адной беларускай мовай. Людзі ў нас не разумеюць, што ў Беларусі трэба размаўляць на беларускай мове, калі яна родная.
Ігар, студэнт
Наогул, я не гавару на беларускай мове, таму што не ведаю яе ў той меры, каб выкарыстоўваць як размоўную. Пытанні прэстыжу і іншага глупства на самай справе другасныя. Я не ведаю, як гэта выправіць. Асабіста я кнігу па-беларуску апошні раз чытаў яшчэ ў школе, і больш не цягне, бо і тады не адчуваў вялікага задавальнення. І бліжэй мне руская мова.
Ігар, журналіст
Праблема ў тым, што Беларусь доўгі час знаходзілася пад уплывам моцнай русіфікацыі. Народу навязвалі думку, што беларуская – мова вёскі, што яна не звязана з высокай культурай і не мае ніякай гісторыi. Насамрэч беларуская мова мае доўгую гісторыю, яна была галоўнай у Вялікім Княстве Літоўскім. На ёй пісалі і размаўлялі знакамітыя дзеячы беларускай гісторыі і культуры, і нам варта гэтым ганарыцца! Думаю, беларусам трэба часцей знаёміцца з мінулым сваёй краіны, з яе культурай і гісторыяй. Толькі так мы зразумеем, што лепшае – гэта менавіта свае. І мова ў гэтым сэнсе адыгрывае галоўную ролю.
Мiкiта, студэнт
Можа спытаць так: чаму беларусы не атаясамліваюць сябе з беларускай культурай ды мовай? Таму што пасля падзелаў Рэчы Паспалітай ні на хвіліну не спынялася барацьба паміж заходнерускай і нацыянальнай ідэямі, у выніку чаго ідэя нацыянал-беларуская атрымалася амаль знішчанай. Мова ў нас вынішчана амаль дашчэнту. Ад яе амаль нічога не засталося. Ідэалогія заходнерусізму моцна ўкаранілася ў беларускую гісторыю і доўга дамінавала. Гэта ідэалогія – перашкода ў адраджэнні мовы. У параўнаньні з іншымі былымі краінамі СССР, беларусам не пашэнціла больш за ўсё: бо нашыя камунякі ўсе былі антыбеларусамі, а ў той самай Эстоніі ці Латвіі яны стаялі на больш нацыянальных пазыцыях.
Кацярына, студэнтка
Нічога не перашкаджае. Як гаворыцца, ёсць жаданне – ёсць тысячы магчымасцяў, няма жадання – ёсць тысячы прычын. Ды і не прывучана была з дзяцінства.
Вікторыя, студэнтка
Моўны бар’ер. Неразуменне з боку іншых людзей пры звароце, а таксама стэрэатып чалавека, мякка кажучы, правінцыйнага.
Цімур, рускi турыст
Мне здаецца, што беларускае грамадства дэзарыентавана. Пабываўшы ў Мінску пару гадоў таму, знайшоў нейкую разгубленасць сярод людзей. Накшталт “ужо не ўчора, але яшчэ і не заўтра”. Дзе ж сённяшні дзень? Разрыў у грамадстве спараджае разрыў у свядомасці. У нас, па сутнасці тое ж самае, дарэчы. Абсыпаецца ўвесь культурны пласт, людзі перастаюць чытаць, забыты шахматы… Адкуль узяцца любові да роднай мовы? Паглядзіце колькі ў нас запазычанняў.
Алесь, журналіст
Няўпэўненасць у сабе. Просты закон сацыялогіі – перад тым як нешта зрабіць, чалавек паглядзіць направа, налева, ці робіць так нехта побач, а яшчэ ўверх – ці робіць так яго начальнік. Таму шмат каму нават з тых, каму мова падабаецца, пачаць размаўляць на ёй – цяжка. Ну а для большасці няма яшчэ і матывацыі ўцямнай: а навошта? Дзяржава мову не прапагандуе, бацькі і дзяды нават з вёскі любоў не прывілі, побач ніхто не гутарыць – дык навошта самому?
Павел, студэнт
Па-першае, у большасці, размаўляць на беларускай перашкаджае малая колькасць актыўных носьбітаў мовы. Адсюль праблема русізмаў у беларускай мове. Не маючы добрай моўнай практыкі, чалавек пачынае калечыць мову, гэта выглядае непрыгожа, бянтэжыць карыстальніка і адштурхоўвае яго ад мовы. Гэты перыяд проста трэба перацярпець, таму што пры сур’ёзным жаданні чалавек пасля вялікай колькасьці памылак, зможа добра размаўляць на мове.
Па-другое дзяржаўная палітыка русіфікацыі, палітызацыя праз дзяржаву моўнага пытання. Незразумелыя перашкоды, якія ставіць дзяржава, на шляху людзей да мовы. Напрыклад, у пачатку году ў Медычным універсітэце “збіраліся” запусьціць беларускія групы. На самой справе, наконт мовы ніхто нікога не апытваў. Калі людзі запаўнялі акеты пры паступленні, ніхто не казаў пра магчымасьць стварэння такіх груп. Многія нават не звярнулі ўвагі на гэтае пытанне, думалі што гэта графа не мае ніякага ўплыву і ўпісвалі расейскую. Часам самі працаўнікі ўніверсітэту падштурхоўвалі да гэтага. Пасля студэнты зрабілі інтэрнэт-апытанку, згодна з якой беларускамоўная група магла набрацца. Але першакурснікі, не маючы яшчэ вопыту, думалі, што падняцце гэтага пытання прывядзе да праблем з боку адміністрацыі.
Аляксандр, бізнесмен
Так, нядрэнная ў нас мова. Але, на мой погляд, беларуская – не мова камунікацыі, бізнесу, дзелавых узаемаадносін. На тэрыторыі СНД у шэрагу з ангельскай ролю дзелавой выдатна выконвае руская. Наша ж – мова паэзіі. У рэаліях – як дарагое старадаўняе ўпрыгожванне, закрытае ў бабулі ў шафе.
Марына, студэнтка
Асабіста мне не падабаецца наша мова, гэта будзе першы фактар. Другі – вынік таго, што з дзяцінства не прывучана і не з’яўляюся патрыёткай. А калі б размаўляла, многія не разумелі б і лічылі гэта вельмі дзіўным. Самае галоўнае – мала дзе знойдзеш аднадумцаў, каб з табой размаўлялі на беларускай мове.
Сяргей, студэнт
Мне нічога не перашкаджае размаўляць на роднай мове. Але я пералічу некаторыя агульныя прычыны. Па-першае, калі, напрыклад, я пачынаю гаварыць на беларускай мове, адразу знаходзяцца беларусафобы, якіх “бесіць” беларуская мова. Хоць яны самі беларусы і іх бацькі таксама. Па-другое, непапулярнасць. Пачынаеш размаўляць, а некаторыя не разумеюць. Па-трэцяе, на цябе глядзяць як на ненармальнага.
Здымак svaboda.org