Неба над Белградам прасторна і высока…

Неба над Белградам прасторна і высока…

У гэтага горада багаты падзеямі, дзесьці нават драматычны, гістарычны лёс. У VIII стагоддзі ён належаў франкам, з IX па XI стагоддзе – балгарам, якія ўмацавалі яго і назвалі Белград («белая крэпасць»). З моманту свайго заснавання не было стагоддзя, каб у гэтым месцы не адбывалася баталій і не лілася кроў (горад быў разбураны і адноўлены 39 разоў!).

Я адчуваю да Белграду асобыя пачуцці, таму бачу яго, яго вуліцы, скверы, хаты, яго людзей праз прызму гэтых цёплых сяброўскіх пачуццяў. І хоць гэта быў мой трэці візіт сюды, я ўжо паспела абвыкнуць, прывязацца і пакахаць яго.

Дарэчы скажу, што мэта маёй паездкі, як і ўсіх папярэдніх, была дзелавая, не турыстычная. Тым не менш, я карысталася кожнай хвілінай майго вольнага часу, каб пазнаць яго лепш, знайсці цікавыя і новыя для мяне месцы, захаваць мае назіранні на фотаздымках. Мне хацелася б падзяліцца з вамі маімі назіраннямі, нататкамі, уражаннямі і фотаздымкамі. Каб вы ўбачылі гэты горад «маімі вачыма» і вам таксама захацелася прыехаць сюды.

 

Белград чароўны ўлетку, зялёны і сонечны. Мудрагелістая сумесь заходняй і ўсходняй культур у архітэктуры надае яму мілаты. Месца, куды я спяшаюся патрапіць штораз, калі прылятаю ў Белград – Стары горад (Старі Град), самая старая частка гораду. І не дзівосна. Гэта адно з самых папулярных месцаў Белграду, як сярод турыстаў, так і сярод гараджан. Брукаваная пешаходная вуліца Князя Міхайлы (булевар Кнеза Міхаjлова) бярэ свой пачатак ад пляца Рэспублікі, дзе размешчаная знакамітая бронзавая скульптура, прысвечаная князю Міхасю Абрэновічу. Мінак серб назваў гэтае месца проста Конь.

У гэты раз я была прыемна здзіўленая, убачыўшы незвычайную скульптурную экспазіцыю з гліны прама на тратуары бульвару. Яна расцягнулася на некалькі дзесяткаў метраў уздоўж вуліцы, сям-там прадстаўленая адзінкавымі фрагментамі, сям-там складзеная з элементаў у дзіўныя па сваёй арыгінальнасці кампазіцыі.

 

 

Бульвар Князя Міхайлы, прылеглая да яго вуліца Тэразія з яе знакамітым аднайменным пляцам (месца сустрэчы закаханых) – улюбёнае месца для шопінгу па буціках вядомых модных брэндаў. Тутака ж размешчаная неймаверная колькасць кафэ, пабаў і рэстаранчыкаў, куды людзі прыходзяць адпачыць, выпіць і паразмаўляць. Паверце мне, знайсці там вольнае месца часам архі-складана.

 

 

Сярод звілістых вулачак Старога гораду – большасць музеяў сталіцы, тут размешчаныя самыя дарагія рэстараны і дбайна адрэстаўраваныя яшчэ ў часы Югаславіі палацы. Тут і Нацыянальны музей (1844 г.) на пляцы Рэспублікі з шырокай археалагічнай калекцыяй і зборам жывапісу, хата князя Мілаша (1831 г.), Стары Палац (1882 г.), Этнаграфічны музей на Студэнцкай плошчы са зборам сербскіх гарнітураў і народнага мастацтва, мячэць Байраклі-Джамія (1690 г.)… Любы Інтэрнэт-даведнік распавядзе вам значна больш мяне аб гістарычных славутасцях Белграду. І я не буду завастраць увагу на гэтым. Да сораму свайго скажу, што я так і не пабывала ні ў адным з музеяў. І сама сабе клятвенна абяцала зрабіць гэта ў наступны раз!

 

Зараз парада жанчынам: калі вы марыце ўбачыць шмат прыгожых мужчын у адным асобна ўзятым месцы – прыязджайце ў Белград улетку! Наўпрост накіроўвайцеся ў вячэрнюю гадзіну ў Стары горад. Як я прачытала ў адным даведніку для турыстаў, будзьце гатовыя да таго, што вы можаце атрымаць прапанову рукі і сэрца (і не адну). Не сумняюся, што сярод гэтых прыгажуноў можна знайсці шмат адукаваных і разумных мужчын. Мая сяброўка кажа, што гэта – непатрыятычна. Але затое чыстая праўда!

 

Шпацыруючы па пешаходным бульвары, вы абавязкова выйдзеце да Калемегданскага парку і да старэйшай з крэпасцяў Еўропы – Калемеглану («Узгорак роздуму»). Калемегдан – сэрца Беглраду, крэпасць з белага камення, збудаваная туркамі ў XII-XVII стст. Яна размешчаная ў жывапісным месцы зліцця Савы і Дуная. Са сценаў крэпасці адкрываецца дзівосная панарама. Як сказаў адзін мой сербскі сябар, няма нічога паэтычней выгляду агнёў Новая граду (Новага гораду) са сценаў Калемегдана ў сгусцелым змярканні.

 

 

Блукаць сярод сценаў крэпасці трэба асцярожна, каб выпадкова не «злавіць» старажытны камень, які падае зверху. Аб гэтым жа папярэджваюць таблічкі на сценах. На тэрыторыі крэпасці размешчаны вайсковы музей, прадстаўлены экспазыцыяй ваеннай тэхнікі паміж сценамі форту.

 

Калегдаскі парк – упадабанае месца адпачынку мясцовай моладзі, утульная гавань як для рамантычных шпацыраў, так і для сямейнага адпачынку. Гэта цалкам унікальнае месца, па гістарычных звестках на яго тэрыторыі прадстаўленая практычна ўся флора еўрапейскага мацерыка.

 

 

Адно з адкрыццяў майго апошняга візіту – раён старога Белграду Скадарлія (Скадарска вуліца). Яе мне параіў наведаць мой сябар Сава (яго каханая вуліца, на якой прайшло яго дзяцінства і юнацкасць). Яе яшчэ завуць Белградскім Мантмартам.

 

Гэта вуліца вольных мастакоў, людзей мастацтва, пісьменнікаў і жывапісцаў, якія ў даўнія поры «шукалі» тут сваю музу ў шынках (півніцах) і рэстаранчыках (кафанах).

 

Тут на брукаваных вулачках размясціліся дарагія рэстараны, сувенірныя і ювелірныя крамы. Да свайго здзіўлення, я выявіла тут краму с прысмакамі – разважнай карамеллю ў выглядзе падушачак, разнастайных формаў і колераў. Як сказала мая сяброўка, якая атрымала пацешны прэзент у выглядзе скрутка гэтых цукерак, яна ўжо забыла гэты знаёмы з дзяцінства смак карамельных падушачак.

 

А наколькі падобныя сербская, руская і беларуская мовы. І гэта зразумела – адна моўная група. Родныя, усім знаёмыя словы «маці», «тата», «прыяцель», «школа» (са школай я, мабыць, пагарачылася). Я упэўненая, кожны зразумее назву гэтай установы «Посластічарніца». Так, гэта кандытарская. Выпечка ў сербаў смачная – булачкі і куханы (банічкі) з розным начынкамі – мяснымі або з садавінай. Мм-ммм, аб’ядзенне!

 

Дарэчы, да гутаркі аб сербскай кухні. Мне пашчасціла пакаштаваць сербскія стравы ва ўтульным, каларытным мястэчку – Кафане «Дачо». Я правяла тут цудоўны вечар з маімі сербскімі сябрамі Ганнай і Зораном. Ганна распавяла, адмысловы стыль рэстарану – падаваць посуд для наведвальнікаў розных колераў (як бы з розных калекцый), як гэта рабілася ў сербскіх хатах.

 

Сербская кухня багатая гароднінай; стравы вострыя, запраўленыя спецыямі і травамі. У мясных стравах скарыстаныя ялавічына і бараніна – плескавіца, разнастайныя рулеты, мая каханая мучкаліца (мяса ў гародніне з вялікай колькасцю памідораў). Дарэчы, памідор па-сербску «парадайс» – на ангельскай гучыць як «рай». І я цалкам згодна з гэтым перакладам – падабаецца мне гэтая гародніна! Есці сербскія стравы трэба толькі з глінянага посуду!

 

Востры марынаваны перац – выдатная закуска да сербскай фруктовай гарэлкі (ракіі), найболей папулярная з іх – шлівовіца (зробленая са сліў). Ракію трэба піць не залпам, а маленькімі глыткамі з бутэлечак з вузкім горлам, якія ў Сербіі завуцца «чокань». Кожная кропля разліваецца па роце садавінным водарам, а крэпасць не адчуваецца. Перад гэтым трэба паглядзець у вочы свайму суседу, назваць яго імя і сказаць «Жывелі!», што азначае – «На здароўе!». Так, пад добрую закуску ў добрай кампаніі, мы балбаталі аб усім на свеце, і, чокаючыся, казалі то «Жывелі!», то «На здароўе!».

 

З задавальненнем я выбіралася раніцай у горад з фотаапаратам і шпацыравала па пустэльных, залітым сонцам вуліцах. У адну з такіх «вылазак» па вузенькай зялёнай вулачцы Святага Савы (Святога Савы) я выйшла да велічнага храму Святога Савы (1894). Побач у парку я зрабіла цудоўную «фантанную» фатаграфію. Я фатаграфавала будынкі з незвычайнай архітэктурай і людзей.

Сербы вельмі гасцінны, прыязны і вясёлы народ. І яшчэ яны добра ставяцца да рускіх, што зараз вялікая рэдкасць. У Белградзе я знайшла сяброў, пэўна, яшчэ і таму гэты горад такі дарагі для мяне.

 

 

З далікатнай журботнасцю я ехала ў аэрапорт Ніколы Тэслы. У які раз адзначыла, што будынак Музея аэранаўтыкі вельмі нагадвае мне нашу Нацыянальную бібліятэку. І яшчэ думала аб тым, што абавязкова вярнуся сюды, у гэты горад. У Белград. Абавязкова калі-небудзь вярнуся.