Васіль Сявец: “Уражвае і здзіўляе стаўленне да нацыянальнай драматургіі”
| Дырэктар тэатра Мікалай Лішык: “Даводзіцца быць і Карабасам-Барабасам” | ||
Чаму і як вы сталі рэжысёрам?
Я з дзяцінства марыў паступіць на акцёрскі факультэт тэатральна-мастацкага інстытута, сённяшняй Акадэміі мастацтваў. Так атрымалася, што я не здолеў гэтага зрабіць. Хлопец з вёскі, на той час дзіця, нідзе не быў, у Мінск паехаў упершыню і сам, без нікога, каб падаваць дакументы ў гэты інстытут. Але проста не ведаў, што творчыя ВНУ прымаюць дакументы раней, чым ўсе астатнія. І я прыехаў, калі ў тэатральна-мастацкім інстытуце ўжо ішоў трэці тур, набіраў курс Валерый Маслюк. Зразумела, мне сказалі як у вядомым фільме: “Прыходзьце заўтра”.
На гэтым я вырашыў, што сувязь мая з тэатрам скончана. Пасля выпадкова адна знаёмая дзяўчына, якая на той час вучылася ў Інстытуце культуры, пра які я нават не ведаў, сказала мне, што набіраецца першы эксперыментальны курс рэжысуры. Я паехаў туды, не ведаючы, што такое рэжысура. Паспрабаваў і паступіў.
У мяне выкладалі ўсе педагогі тэатральна-мастацкага інстытута, кіраўніком курса быў Рыгор Баравік, цяперашні загадчык кафедры рэжысуры Акадэміі мастацтваў, тады ён быў дацэнтам –выкладчыкам і адначасова галоўным рэжысёрам Кіеўскага моладзевага тэатра. Выкладалі ў мяне Сяргей Журавель, тады артыст моладзевага тэатра Мінска, сёння ён артыст Купалаўскага тэатра, Мар’я Кузьменка, народная артыстка СССР, маці Наталлі Белахвосцік, і многія-многія іншыя. Вось так я стаў вучыцца на рэжысёра. Так сталася, што той набор быў адзіным. Мы адвучыліся, нам выдалі дыпломы, і гэтае аддзяленне закрылі.
Ці ёсць асаблівасці рэжысёрскай працы менавіта ў рэгіанальным тэатры?
Напэўна, ёсць. Па-першае, пачаць трэба з кадравых акалічнасцяў. Калі ў тэатрах сталічных ці нават абласных маюць трупу не менш чым 25-30 чалавек, ці нават больш, то я на сённяшні дзень маю толькі 14 артыстаў. То бок, вельмі часта я не ў стане паставіць спектакль масавы. Па-другое, гэтая акалічнасць не дазваляе рабіць рэпетыцыі кожны дзень і ставіць спектаклі так хутка, як у вялікіх тэатрах. Таму што гэтыя ж людзі задзейнічаны ў спектаклях, а мы граем на стацыянары вельмі мала, у асноўным катаемся па Беларусі, і – яны паехалі, а я не маю магчымасці працаваць, прыяжджаюць – я працую. Хаця б у гэтым асаблівасці.
Ці ёсць у Слонімскага тэатра нейкія адмысловыя мэты і задачы, звязаныя з працай у рэгіёне?
Я не думаю, што мэты сталічнага і рэгіянальнага тэатраў павінны адрозьніваццца. Я хачу ставіць спектаклі праблемныя, якія дапамагаюць асэнсаваць і вырашыць нейкія пытанні, прымушаюць чалавека задумацца пра сэнс жыцця, пра тое, чаму мы жывем і дзеля чаго прыйшлі на гэты свет. І я сумняваюся, што рэжысёры сталічныя ставяць нейкія іншыя задачы.
Іншая справа, што зараз надыйшоў такі час, што ў мастацтва ўмешваюцца грошы. Яны заўсёды былі не на апошнім месцы, але сёння яны робяцца нейкаю асноваю і гэта вельмі дрэнна.Тэатр ніколі не жыў выключна на свае грошы. Спрадвеку тэатр падтрымлівалі мецэнаты. Мастацтва за грошы рабіць нельга. Гэта ўжо будзе не мастацтва – шоў-бізнес, ці што яшчэ, але не мастацтва.
На жаль, так атрымліваецца, што мы ў Слоніме, можа нават больш чым дзе яшчэ, мусім проста выжываць. І я стаўлю колькі спектакляў, што называецца на патрэбу дня, якія могуць сябе акупіць. Канечне, я не стаўлю непрыстойных спектакляў, не іду на гэта. Але стаўлю якую-небудзь самайгральную камедыю, на каторую людзі прыйдуць, каб ні пра што не думаць, проста паглядзець і адпачыць. Стаўлю іх дзеля таго, каб зарабіць грошы, бо без іх нікуды. І паставіўшы некалькі такіх спектакляў, я ўжо магу паставіць наступны што называецца “дзеля душы” і дзеля таго гледача, каторы прыйдзе, каб падумаць. Гэта таксама адна з акалічнасцяў працы рэгіанальнага тэатра.
Якія п’есы карыстаюцца найбольшым поспехам на слонімскай сцэне?
Што мяне па-добраму вельмі ўражвае і здзіўляе, гэта стаўленне беларускіх гледачоў да нацыянальнай драматургіі. Я нават не мог уявіць, асабліва сёння, што гэта будзе так запатрабавана. На адкрыццё новага будынку тэатра ў сакавіку 2014 года я паставіў спектакль “Паўлінка”. Зрабіць штосьці “такое” з “Паўлінкі”, каторая стаўлена-перастаўлена, драматургію якой усе ведаюць, чулі-чыталі-бачылі, складана. Хіба няма рэжысёра ў Беларусі, які б гэты спектакль абмінуў. Я вельмі далёкі ад думкі, што зрабіў шэдэўр. Я пастараўся паставіць крышку па-новаму, можа нават не зусім тую “Паўлінку”, якую напісаў Купала, адноўленую “Паўлінку”. Тым не менш, сюжэт і тэкст захаваліся. Я туды знайшоў іншыя песні – таксама народныя, але больш асучасненыя.
Мы іграем спектаклі па выходных, у нядзелю, у 12.00 дзіцячыя, у 17.00 дарослыя. Тым не менш, “Паўлінка” у нас ідзе год, ужо шмат разоў сыгралася, і вось зараз тры тыдні запар мы не мянялі спектакль, бо людзі прыходзяць і просяць паўтарыць. Мы тры нядзелі запар ігралі “Паўлінку” на поўныя залы. Мне гэта вельмі прыемна, але адначасова дзіўна, што людзям так падабаецца гэта пастаноўка і добрая нацыанальная драматургія.
Якую пастаноўку вы лічыце сваім галоўным творчым поспехам?
Я не хачу і не ўмею пафасна гаварыць. У кожным маім спектаклі я бачу нешта, што мне падабаецца, і тое, што мне не падабаецца. І праз пэўны час я бачу нешта, што перарабіў бы, каб ставіў п’есу сёння. Не было яшчэ працы, каб я быў на 100% задаволены вынікам. Магчыма, такі спектакль яшчэ наперадзе.
Чалавек, які ўзяў мяне сюды на працу, каторы даў мне шанец, сказаўшы “Ты скончыў рэжысуру, ідзі і паспрабуй”, гэта Мікалай Фёдаравіч Варвашэвіч, ён казаў мне, калі я пачаў ставіць: “Запомні раз і назаўсёды: як толькі табе спадабаецца тое, што ты зрабіў, ты памёр як прафесіянал, як чалавек, які хоча нечага дасягнуць”. Магчыма, я на той час паверыў яму, і гэта не дае мне спакою, магчыма, характар у мяне такі.
Што вы марыце паставіць у слонімскім тэатры?
Мары ў любога чалавека ёсць. Той жа Мікалай Варвашэвіч калісьці ўсё жыццё, колькі я яго памятаю, колькі я з ім разам працаваў, казаў, што мае мару паставіць у Слоніме “Рамэа і Джульету”. Зразумела, што гэта мара была наўрадці выканальная. Менавіта па тых акалічнасцях, што не хапае артыстаў, не хапае часу, а гэта не той спектакль, дзе на гэта можна не зважаць. Але такая мара ў яго была, яна яго грэла, давала творчыя сілы, узнёсласць. Таму мара павінна быць у жыцці любога чалавека.
Я б таксама хацеў паставіць нешта такое-такое, але зыходзячы з нашых магчымасцей, з нашага геаграфічнага становішча і гэтак далей, я думаю, што калі не зраблю чагосьці, ад чаго ахне ўся Беларусь, я не буду незадаволены. Мне дастаткова бачыць задаволеныя твары людзей ад той жа “Паўлінкі”, ад другіх спектакляў, і не толькі маіх. Магчыма, я больш прыземлены чалавек, і я веру ў Бога, і на сённяшні дзень я навучыўся радавацца кожнаму дню, кожнай хвіліне, кожнай сваёй добра зробленай справе.
Неяк я размаўляў са святаром, харошым, душэўным чалавекам, з якім мы сябруем, і сказаў яму, што вось мая прафесія, яна не Божая прафесія зусім. Як у гэтым выпадку быць? І ён адказаў мне вельмі простымі словамі – рабі так, каб гэта не было супраць людзей. Рабі так, каб гэта кранала душы. І гэтага дастаткова. Я стараюся так рабіць. Не ведаю, ці атрымліваецца, але стараюся.
Што б вы хацелі пажадаць тэатру і яго супрацоўнікам напярэдадні юбілею?
Пажаданне ў мяне адно. Я хачу каб наш тэатр жыў! 25 гадоў дзякуючы Мікалаю Фёдаравічу тут існуе прафесійны тэатр, і я хачу каб гэта тварэнне яго рук, яго душы, не загубілі ні я, ні тыя, хто прыйдуць пасля мяне. Вось і ўсё.