Уладзімір Татарнікаў: Рэстаўрацыя кірхі – гэта захаванне культуры і гісторыі Беларусi
Гэты дзіўны чалавек на працягу некалькіх гадоў жыве і служыць у Гродна. За такі кароткі час святар здолеў знайсці спонсараў на рэканструкцыю адзінай кірхі ў Беларусі і паказаў гораду, што храм можна выкарыстоўваць не толькі для малітваў, але і для іншых мерапрыемстваў.
– Уладзімір, раскажыце, чым лютэране адрозніваюцца ад хрысціян іншых канфесій?
– Лютэранства адносіцца да хрысціянскіх канфесій і з’яўляецца адной з галоўных плыняў у пратэстантызме. Сёння ў свеце налічваецца 192 лютэранскія царквы, якія аб’ядноўваюць прыблізна 75 млн. чалавек.
Лютэране складаюць больш за палову вернікаў у Германіі, пераважную большасць насельніцтва ў Фінляндыі, Швецыі, Нарвегіі, Даніі, Ісландыі і на Фарэрскіх астравах. З пункту гледжання пратэстанцкага веравучэння, манаскія шлюбы, прытрымліванне пастоў, ня ўжыванне пэўных відаў ежы, выкананне розных царкоўных абрадаў і прытрымліванне звычаяў не выкупаюць грэх, не спрыяюць здабыццю Боскай ласкі.
Некаторыя неабходныя справы з-за частаты іх здзяйсняння ацэньваліся як свецкія і бездухоўныя. Пад справамі, як наказаў Бог, у лютэранстве разумеліся ўчынкі, здзейсненыя кожным ў меру свайго паклікання: «Бацька павінен працаваць, каб пракарміць жонку і дзяцей і выхаваць іх у страху Божым. Маці павінна нараджаць і выхоўваць дзяцей і даглядаць за імі.
Князь і ўсе надзеленыя уладай павінны кіраваць зямлёй і людзьмі». Пратэстантызм не адкідае карысць іншых добрых спраў, аднак вучыць, што яны павінны ажыццяўляцца не ў разліку зарабіць імі выратаванне, а дзеля Бога.
– Як вы трапілі ў Гродна?
– Я нарадзіўся ў невялікім горадзе Вілейка, затым з бацькамі пераехаў ужо ў вялікі горад Віцебск. Пасля заканчэння школы паступіў на вочнае аддзяленне нашай семінарыі ў Санкт-Пецярбургу, і пасля яе заканчэння быў накіраваны, як грамадзянін нашай краіны, у Гродна і Віцебск.
У Гродна – таму што тут ёсць лютэранскі храм, які меў патрэбу ў рэстаўрацыі, і людзі, якія мелі патрэбу ў пастары. А ў Віцебск – таму што гэта родны горад, дзе таксама ёсць лютэранская абшчына, але няма пакуль яшчэ свайго будынка для набажэнства.
– Як гэта – быць пастарам адзінага у Беларусі лютэранскага храма?
– Я нават не задаваўся такім пытаннем. Проста раблю тое, што мне падабаецца, і атрымліваю ад гэтага задавальненне. Але гэта і вялікая адказнасць: даводзіцца вельмі часта ездзіць у Мінск і Віцебск. Але я рады, што ёсць маладыя людзі, якія пачынаюць вучыцца ў семінарыі ў Пецярбургу і будуць хутка памочнікамі.
Але быць пастарам адзінай у Беларусі лютэранскай кiрхi – гэта не значыць, што цябе будуць вазіць у машыне, карміць і парушынкі здзімаць. Не, гэта шмат працы. Я разумею, што лютэранства тут – гэта царква меншасці, а не так як у Германii – царква большасці. Зараз мы збянтэжаныя рэканструкцыяй нашага храма. Таксама маюцца і іншыя планы, напрыклад, будаўніцтва храма ў Віцебску. Яшчэ – вяртанне нашага храма ў Полацк, у будынак, дзе зараз краязнаўчы музей.
– Як вам удалося дамагчыся рэканструкцыі гарадзенскай кірхі?
– Гэта вельмі складанае пытанне. Калі б я ведаў, што так атрымаецца, то ў семінарыі папрасіўся б на курсы па бухгалтарскаму ўліку: як павінен працаваць прараб і г.д. Сёння я магу зразумець тых святароў, якія займаюцца рэканструкцыяй і будоўляй храмаў.
Гэта вельмі цяжкая і карпатлівая праца. У пытанні рэстаўрацыі нашай кірхі – гэта быў доўгі працэс перамоваў, свайго роду дыпламатыя, наладжванне кантактаў. Але гэта вялікая дапамога Божая. Бо глядзіце, мы, маленькая лютэранская абшчына ў Гродне, але змаглі знайсці сродкі на рэканструкцыю немаленькага храма. І я дзякую Богу, які паслаў нам дапамогу і падтрымлівае нас. Асаблівая падзяка, вядома, нашым спонсарам: прыватнаму бізнэсу, розным прадпрыемствам горада і ўладам.
Бо рэстаўрацыя храма – гэта не інвестыцыі ў лютэранскае веравызнанне, гэта захаванне нашай культуры і гісторыі. Сёння шмат людзей дзякуюць нам за рэканструкцыю, але ў некаторых узнікаюць пытанні: чаму абтынкавалі, чаму пафарбавалі ў такой колер? Хацеў бы карыстаючыся выпадкам усіх супакоіць. Колер нам выбіраў не дызайнер і гэта не капрыз нашай абшчыны або мая.
Наш храм – помнік архітэктуры. Была праведзена вялікая даследчая праца: зроблены хіміка-фізічны аналіз, які паказаў, якога колеру быў храм першапачаткова. У 1912 годзе касцёл быў атынкаваны. Цагліна, з якога была зроблена царква, не абліцована. Расколіны, якія былі, трэба было заладзіць. Мы чакаем канчатковы элемент для рэканструкцыі будынка – 16-метровы шпіль.
– Як праходзіць дзень пастара?
– Пастаяннага графіка у нас няма. Хоць афіцыйна лічаць, што субота і панядзелак – гэта выхадны, але не заўсёды гэта так. Лічыцца, што працоўны дзень з 9 раніцы да 18 вечара.
Гэта таксама далёка не так. Бывае, што трэба пісаць артыкулы або працу для нашай царквы ці яшчэ адказваць на лісты, якія прыходзяць на наш адрас. Гэта можа зацягнуцца да 12-й ночы.
У апошні час працоўны дзень пачынаецца з 7:30, калі пачынаеш адкрываць будаўнікам дзверы храма. Затым ідзе разважанне над лозунгам гэтага дня (з Бібліі). Далей перапіска па Інтэрнэце з нашымі братамі і сёстрамі з іншых краін, рашэнне пытанняў з праектным інстытутам па рэканструкцыі храма, а таксама штодзённыя сустрэчы з кіраўніцтвам абшчыны, вернікамі. Ну і ў апошні час арганізацыя канцэртаў арганнай і класічнай музыкі.
– Раскажыце пра арганныя вечары.
– Гэта сапраўды яшчэ адно благаслаўлення для нашай абшчыны. У 2010 годзе амбасадар Нямеччыны д-р Крыстаф Вайль пасля наведвання нашага храма сказаў: «Як гэта лютэранская абшчына і без аргана?» І сумесна з нямецкім бізнесам, які прадстаўлены ў Мінску, мы пачалі пошукі царкоўнага аргана. Праз два гады мы знайшлі гэты выдатны інструмент. Гэта была доўгая і карпатлівая праца.
Інструмент трэба было разабраць і транспартаваць з Франкфурта-на-Майне ў Гродна. Затым 900 гадзін інтэнсіўнай работы па зборцы і наладзе аргана. І вось цяпер ён радуе ўсіх слухачоў. Для нас, лютэран, арган не проста музычны інструмент. Мы называемся яшчэ царквой, якая спявае: большую частку набажэнства мы выконваем харалы. Музыка для гэтых харалаў ў асноўным выконваецца на аргане. Самы вядомы арганiст-лютэранін – гэта Бах.
Мы вельмі рады, што арганісты, якія прыязджаюць да нас, потым запрашаюць сваіх сяброў прыехаць і сыграць для нас. Але наш храм выкарыстоўваецца не толькі для арганных вечароў, але і для класічнай музыкі. 8 чэрвеня адбудзецца канцэрт вядомага віяланчэліста – вучня Мсціслава Растараповiча – Марка Драбiнскага з піяністам Аляксеем Пятровым. А з 7-13 ліпеня пройдзе міжнародны фестываль арганнай і класічнай музыкі.
І мы рады, што людзям падабаюцца нашыя канцэрты. Бо мы іх робім не для галачкі ў справаздачы, а для жыхароў і гасцей нашага горада. Можа, таму людзі і прыходзяць да нас, таму што зроблена з любоўю.
– А як у вас з любоўю? Ці плануеце стварыць сям’ю?
– Я лічу, што шлюб неабходны. Але зараз да яго ў людзей іншае стаўленне. Для многіх гэта стала неабавязковым пунктам. І добрая адгаворка ёсць: калі мне не спадабаецца – развядуся. Шлюб па Лютэранскаму вучэнню – усталяванае Богам злучэнне жыцця мужчыны і жанчыны.
У кірсе святар мае права ўступаць у шлюб. Першы прыклад такога стаўлення да шлюбу паказаў сам лідэр Рэфармацыі – Марцiн Лютар. Ён заключыў у 1525 шлюбны саюз з былой манашкай Кацярынай фон Бора, якая збегла з манастыра. Таму я планую стварыць сям’ю.
Спадзяюся, у хуткім часе. Цяпер, вядома, сустракаюся і, што самае цікавае, дзяўчына заканчвае медыцынскі універсітэт. Я жартую: яна будзе лячыць цела, а я – душу. Вось такі добры тандэм можа ў нас атрымацца.
– У многіх лютэранскіх краінах Еўропы дазволеныя аднаполыя шлюбы, як вы ставіцеся да гэтага?
– Наша царква не практыкуе ні аднаполыя шлюбы, ні пасвячэнне адкрытых гамасэксуалістаў. Але калі меркаваць пра чалавека індывідуальна, калі мы гаворым пра людзей нетрадыцыйнай арыентацыі, то не павінны думаць шаблонамі, а бачыць, перш за ўсё, перад сабой чалавека, якому патрэбны Бог.
І мы не павінны адкідваць такіх людзей і спрабаваць зачыніць перад імі дзверы царквы. Часцяком такія людзі аказваюцца за бортам любых духоўных зносін. І гэта, вядома, трагедыя. Нам, як служыцелям царквы, трэба выслухаць іх. Калі ён ці яна прыйшлі сюды, значыць, іх нешта прывяло. «Царква для ўсіх, але не для ўсяго».
Перш чым кагосьці асуджаць, трэба прыняць чалавека і малітоўна ўсе даверыць ў Божыя рукі!
– Ці ёсць у вас любімае месца ў Гродне?
– Ёсць, і, вядома ж, гэта гістарычны цэнтр. Гораду ёсць чым ганарыцца. Калі ў Віцебску толькі спрабуюць узнавіць нешта накшталт гістарычнага цэнтра, то ў Гродне гэта ўжо ёсць. Калі ходзiш па гістарычным Гродна, думкі самі прыходзяць – і гэта добрая магчымасць паразважаць на розныя тэмы.
– Як вы лічыце, чаго не хапае нашым людзям і гораду?
– На жаль, не ўсе рэсурсы сёння выкарыстоўвае горад ад таго, што ён мае. Можна было б прыцягваць больш турыстаў і гасцей. Як я ўжо казаў, няма такога абласнога цэнтра, які мог бы як Гродна пахваліцца тым, што мае і што захаваў. Унікальна і багата гісторыя горада.
Аднак, мне здаецца, тут вельмі мала месцаў, дзе можна папіць кавы і проста пасядзець летам, асабліва на выходных.
– За кошт чаго ў будучыні будзе жыць Кірха?
– Наш храм, як і ўсе ў горадзе, жыве за кошт ахвяраванняў. Так мы і будзем працягваць. Але яшчэ будзем арганізоўваць выставы, канцэрты арганнай і класічнай музыкі, і гэтак жа запрашаць турыстаў і праводзіць набажэнствы.