“Прыязджаем, а тут Ленін пад дахам!” Як перасяленцы з Данбаса будуюць новае жыццё ў Гродне

“Прыязджаем, а тут Ленін пад дахам!” Як перасяленцы з Данбаса будуюць новае жыццё ў Гродне

Да гэтага ні яна, ні муж у Беларусі не былі. А вось дачка Вера тут нарадзілася. Нараджаць пад абстрэламі, у горадзе Макееўка, што ў пяці кіламетрах ад Данецка, сям’я не адважылася, піша TUT.BY.

 

Вольга разагравае боршч. У гэтай кватэры яго вараць амаль кожны дзень. Нядорага, сытна і нагадвае пра дом. Муж Сяргей наразае сала і прызнаецца, што ва Украіне яно смачней. Стол амаль накрыты, але бракуе галоўнага – гісторыі пераезду ў пошуках лепшай долі.

 

Вольга і Сяргей Лявонавы пераехалі з Данбаса ў Беларусь, каб нарадзіць дачку ў бяспецы

 

Жылі-былі і нікога не падтрымлівалі

 

Сяргей Лявонаў, 31 год, і Вольга, 29 гадоў, пазнаёміліся ў Горлаўцы. Гэта горад на Данбасе. Оля вучылася ў інязе, Сяргей – у аўтадарожным інстытуце. У 2011 годзе яны пажаніліся і пераехалі ў Макееўку, дзе нарадзіўся Сяргей. Кватэру там здымалі.

 

Веры ўжо больш за год. Дапамогу па даглядзе за дзіцём мама не атрымлівае. Украінскую не аформіла, на беларускую – не мае правоў

 

Оля працавала інжынерам па інвестыцыях на мясцовым коксахімічным заводзе, Сяргей – у міліцыі.

 

Праз нейкі час яны вырашылі завесці дзіця і зразумелі, што заробку міліцыянта не хопіць, каб утрымліваць сям’ю. Сяргей знайшоў працу гандлёвым агентам і пачаў ездзіць па крамах, прапаноўваючы ім прадаваць піва пэўных брэндаў.

 

Жыве сям’я ў Гродне ў Заходняй Беларусі, здымае аднапакаёвую кватэру ў спальным раёне

 

Калі ў Кіеве пачаўся Еўрамайдан, у іх сям’і яго ўспрынялі, як нешта мімалётнае: помітынгуюць і супакояцца.

 

– Нават калі Януковіч уцёк, я не верыла да канца, што ён гэта зрабіў. Думала, што вернецца праз некалькі дзён, і ўсё будзе сапраўды як і раней. Настолькі мы былі ўпэўненыя, што нічога не зменіцца. Але потым такое пачалося, што павінны былі паверыць, – успамінае Вольга.

 

Сям’я перасяленцаў сябруе з мясцовай парай валанцёраў, якія прытулілі іх на першы час

 

Калі Крым абвясцілі расійскім, а антыўрадавыя пратэсты дакаціліся да паўднёвага ўсходу Украіны, невядомыя ўзброеныя людзі пачалі захопліваць адміністрацыйныя будынкі, у сям’і не было выразнай пазіцыі з нагоды лёсу Данбаса.

 

Яны не ведалі, каму і ўва што верыць, але разумелі адно: зімой павінна нарадзіцца дзіця, каля мясцовай радзільні ўпаў снарад, а ў будынку вылецелі вокны. Пакуль дажывеш да зімы, у раддоме ўжо можа не быць ні вады, ні электрычнасці.

 

У Беларусь прыехалі, каб нарадзіць…

 

У Расію пераязджаць не хацелі – перад вачыма стаяў прыклад сям’і брата Сяргея. Спачатку тыя трапілі ў лагер для бежанцаў у Растове-на-Доне, пражылі там каля месяца, адтуль па размеркаванні адправіліся ў горад Курган за Уралам.

 

Адзеннем і цацкамі сям’і дапамаглі мясцовыя дабрачынныя арганізацыі

 

Па праграме вяртання суайчыннікаў сваякі ўжо атрымалі грамадзянства і пад’ёмныя. Але яны павінны выконваць адну важную ўмову – не мяняць месца жыхарства на працягу двух гадоў. Сяргей і Вольга не хацелі быць звязанымі такімі абавязацельствамі. Ды і палічылі, што 2500 км да хаты гэта зашмат.

 

Мэбля ў кватэры – савецкая, халадзільнік аддалі мясцовыя жыхары

 

У іншых рэгіёнах Украіны знайсці новы дом таксама не адважыліся: пабаяліся, што іх неяк не так будуць успрымаць з- за таго, што прыехалі з Данбаса. Да таго ж не адчувалі ўпэўненасці, што ўзброены канфлікт не перакінецца далей. Яшчэ адной магчымай кропкай для пераезду была Польшча. Але яе не сталі разглядаць з-за моўнага бар’ера.

 

Сям’я Лявонавых часам прымае ў сябе дома падарожнікаў па каўчсёрфінгу. Часам прыязджаюць госці з Украіны

 

Так Оля і Сяргей сабралі два паходных заплечніка і ў верасні 2014 гады знайшлі на карце беларускі Гомель, першы буйны горад, які знаходзіцца недалёка ад украінскай мяжы. Беларусь спадабалася нейтральнай пазіцыяй па сітуацыі ва Украіне.

 

…але ў вёсцы сутыкнуліся з цяжкасцямі…

 

– Выходзім з цягніка ў Гомелі, а там у будынку вакзала стаіць вялізны помнік Леніну! Тады ва Украіне акурат “ленінапад” быў, а тут Леніна не тое, што ніхто не кранае, так ён яшчэ і пад дахам! – дзеліцца першым уражаннем ад Беларусі Вольга.

 

Аднапакаёвая кватэра ў спальным раёне Гродна сям’і абыходзіцца ў 130 USD без камунальных плацяжоў. З усіх варыянтаў яны выбралі самы танны

 

У Гомелі спыніліся ў цэнтры дапамогі перасяленцам: інфармацыю пра яго знайшлі прама на вакзале. Яны хацелі жыць у вёсцы, думалі, што там прасцей атрымаць жыллё і знайсці працу. У цэлым, гэта так, але жыццё поўнае іншых сюрпрызаў.

 

– Мы ездзілі ў дзве вёскі ў Гомельскай вобласці. Адна – у Лоеўскім раёне, там вельмі прыгожа, Днепр побач, Украіна – праз рэчку. Мы проста былі ўражаны… Нам паказалі дом, Сярожы прапанавалі працу ў калгасе… Сядзім на аўтавакзале і думаем: заставацца ці не. Вырашылі даведацца расклад аўтобусаў да горада. Аказалася, яны ходзяць тры разы на тыдзень – у панядзелак, сераду і пятніцу, – тлумачыць Вольга, чаму ў гэтай вёсцы не затрымаліся.

 

Сяргей Лявонаў лічыць, што прадукты ў Беларусі натуральныя, але ўкраінскае сала нішто не заменіць

 

У іншым сяле яны правялі больш часу – прыкладна тыдзень. Там спалучэнне з горадам было прыблізна такім жа, як і ў першым выпадку: рэйсавыя аўтобусы ходзяць рэдка, дабірацца трэба або пешшу, або на спадарожках. Працу ў калгасе прапаноўвалі без выхадных. Да таго ж да Сяргея дайшлі чуткі, што даяркі могуць сысці ў запой, а калі план не выканаеш, то і прэміі могуць пазбавіць.

 

Самым складаным для перасяленцаў было знайсці кватэру, дзе можна зарэгістравацца

 

Пасля таго, як з сельскім бытам не атрымалася, Вольга і Сяргей вырашылі ехаць у абласны горад – Гродна. Праз сацыяльныя сеткі знайшлі там валанцёраў, якія падказалі, дзе спыніцца, і паабяцалі дапамагчы з працай.

 

…і вырашылі пераехаць у Гродна на здымную кватэру

 

З выхлапной трубы аўтобуса, які адвозіць працоўных за 30 кіламетраў з Гродна ў Скідаль на птушкафабрыку, ідзе дым. Сяргея Лявонава сёння чакае начная змена: ён падвешвае курэй ўніз галавой на канвеер. Праца не для грэблівых: курыца можа спаражніцца, але ён спраўляецца. Зарплата – каля 7 млн ​​рублёў (прыкладна 330 USD). Палова сыходзіць на арэнду аднапакаёвай кватэры і камунальныя плацяжы ў Гродне.

 

Сяргей працуе на Скідзельскай птушкафабрыцы. Працу было знайсці нескладана – дапамаглі мясцовыя валанцёры

 

Вольга ў дэкрэце – дачцы Веры ўжо больш за год. Дапамогу па даглядзе за дзіцём не атрымлівае.

 

– Каб яе аформіць, трэба быць грамадзянкай Беларусі ці мець від на жыхарства і да дэкрэта працаваць у вас у краіне, – тлумачыць Вольга. – Каб аформіць дапамогу праз Украіну, трэба ехаць да бацькоў у вёску, дзе я прапісаная. А там адна частка вёскі пад кантролем Кіева, другая – пад ДНР. Туды ехаць проста небяспечна…

 

У здымнай кватэры абстаноўка аскетычная: на кухні пару скрынь, мыйка, стол і два крэслы. Халадзільнік аддалі людзі праз групу дапамогі перасяленцам з Vkontakte. Тым не менш, Вольга і Сяргей не скардзяцца і рады таму, што ёсць. Знайсці кватэру з магчымасцю ў ёй зарэгістравацца было вельмі складана.

 

Праца на птушкафабрыцы – па зменах. Перад тым, як трапіць у цэх, трэба прыняць душ. Як правіла, Сяргей Лявонаў падвешвае курэй на канвеер, але часам яго пераводзяць на іншыя ўчасткі: напрыклад, упакоўку

 

Першы час яны жылі ў іншай кватэры, а зарэгістраваліся ў вёсцы ў бабулі, якая згадзілася дапамагчы. Але пасля візіту міграцыйнай службы атрымалі папярэджанне і вырашылі ўпісацца ў беларускую рэальнасць. Пасля трох адміністрацыйных парушэнняў замежніка з Беларусі могуць дэпартаваць. Вольга і Сяргей разумеюць, што гэта не жарт.

 

– Мы ўжо больш-менш прывыклі тут жыць. На адной і той жа мове размаўляем. У нас мінулае аднолькавае, і мы разумеем у прынцыпе адзін аднаго. Але ёсць асаблівасці ў беларусаў: вы больш прынцыповыя ў дачыненні да закону, чым мы, – апісвае сітуацыю Вольга.

 

У Беларусі яны атрымалі статус дадатковай абароны тэрмінам на год.

 

– Спачатку не жадалі падавацца на статусы бежанцаў або дадатковай абароны. Думалі, што забяруць нашы ўкраінскія пашпарты, – кажа Вольга. – Але ўсё аказалася не так.

 

Пасля атрымання статусу ім заплацілі аднаразовую дапамогу – каля 5 млн рублёў (па сённяшнім курсе каля 235 USD, тады сума была крыху больш). Яны могуць на законных падставах працаваць у Беларусі і атрымліваць медыцынскую дапамогу па цэнах для пастаянна пражываючых замежнікаў.

 

На птушкафабрыцы ў Сяргея з’явіліся новыя знаёмыя, з якімі ён перыядычна ездзіць на рыбалку

 

Самыя вялікія патокі мігрантаў у Беларусь ідуць з Украіны. Часцей за ўсё украінцы атрымліваюць у нас не статус бежанцаў, а дадатковую абарону. А з пачатку канфлікту 46 тысяч такіх перасяленцаў жывуць у Беларусі па відзе на жыхарства.

 

Да Беларусі прывыклі, але дадому таксама хочацца

 

– Ці шкадуем, што пераехалі? Не. Там бы зараз жыцця не было з такімі цэнамі… Ай-яй-яй, – наракае Вольга.

 

Гуляючы ў цэнтры горада, Вольга з маленькай Верай часам зазірае ў Барысаглебскую царкву

 

У падкантрольнай самаабвешчанай ДНР Макееўцы цяпер цэны, як у Маскве, ды і валюта тая ж – расійскі рубель. А вось, напрыклад, пенсіі, па словах тых, хто там застаўся – могуць быць і 2000 рублёў (28 USD). Працы амаль няма.

 

– Нам было нескладана сарвацца і пераехаць. У нас няма ні свайго жылля, ні машыны. І мы шмат чаго не чакалі, калі пераязджалі. Некаторыя вяртаюцца ва Украіну, таму што думаюць, што тут ім беларусы знойдуць і жыллё, і працу, і ўсё ў іх будзе ў шакаладзе. А мы ехалі і ведалі, што залатыя горы на нас не зваляцца, – практычна ва ўнісон кажуць Вольга і Сяргей.

 

З моманту, як сям’я пакінула Макееўку, яны пераязджалі пяць-шэсць разоў

 

Ці вернуцца дадому, яны не ведаюць. Але з’ездзіць наведаць родных плануюць. Гродна і Макееўку падзяляюць каля 1170 кіламетраў.

 

У Беларусі карані пакуль не пусцілі. З мясцовых блізка маюць зносіны толькі з маладой парай, якая прытуліла на першы час у Гродне.

 

– У пасёлку, дзе бацькі жывуць, пачалі вуліцы пераназываць, – раптам падымае вочы Вольга. – Бацькі жывуць на вуліцы Пятроўскага. Аказваецца, ён нейкі савецкі дзеяч. Так збіралі вулічны савет, вырашалі, як назваць вуліцу. У краіне такія праблемы, эканоміка разбураецца, а там вуліцы пераназываюць.

 

Вольга і Сяргей упэўненыя, што ім з’ехаць прасцей, чым бацькам. Яны не прывязаныя да месца жыллём

 

Фота: Эміне Зіятдзінава