“Сваімі акцыямі, спадзяюся, выхоўваем патрыятызм”. Што такое фан-сектар “Нёмана”
— Пра фанатаў “Нёмана” заўсёды шмат гавораць дзякуючы іх перфомансам. Напрыклад, у гэтым сезоне была акцыя, прысвечаная Нілу Гілевічу. Хто іх прыдумвае?
— У нас ёсць невялічкая каманда, якая жыве футболам, перфомансамі. Аднак мы жывем не ў нейкай футбольнай рэзервацыі, а ў сваёй краіне, на нас уплываюць розныя абставіны, розныя падзеі, якія адбываюцца ў Беларусi. Рэагуем на ўсё гэта. І калі гэта спалучаецца з футболам, то чаму не? На мой погляд, самыя крэатыўныя ідэі – гэта спалученне футбола з нейкімі знешнімі падзеямі, гісторыяй горада, краіны, нейкімі традыцыямі. І калі ўдаецца ўсё гарманічна зрабіць, то атрымоўваецца вельмі файна. Канешне, хацелася, каб у нас быў больш добры тэхнічны ўзровень, але ён залежыць ад грошай, якіх заўсёды няма. Таму мы, скажам так, лепім з таго, што ёсць. Адпаведна, мы стараемся гэта ўсё спрасціць.
Што па Нілу Гілевічу, канешне, усе чулі, што ён памёр. Канешне, гэта шкада, але ўсе мы паміраем. Зараз прыйшоў час Нілу Гілевічу. Ён пакінуў пасля сябе добрую спадчыну. Фанаты заўсёды карыстаюцца нейкімі песнямі, адпаведна, паэты карыстаюцца пашанай. І нам было гонарам праспяваць песню ў памяць Ніла Гілевіча. Як прыйшла ідэя? У Гародні праводзілі ўсеагольную дыктоўку, і яна была прысвечана пiсьменнiку. Карацей кажучы, там мы і падглядзелі ідэю.
— Фан-сектар у зяленых плашчах – у чым сэнс?
— Гэтая ідэя вітала даўно. Каб наш сектар выглядаў больш прывабным, усе павінны быць у адпаведным колеры. Наконш плашчоў, ідэя не наша. Наколькі я ведаю, гэта пайшло з Польшчы, магчыма, яны таксама дзе-небудзь убачылі. У нашым чэмпіянаце, наколькі я ведаю, Барысаў апранаўся ў жоўтае, «Дынама» – у белае. У сувязі з тым, што жоўтых сектароў у «Нёмана» хапае, мы вырашылі прасоўваць зялёны колер. Атрымаецца ці не – будзем спрабаваць на пряцягу сезона, каб наш сектар быў зялёны. Усім, хто прыходзіў, давалі плашчы.
Наша задача як ультрас-группы – ствараць імідж, нейкае свята. Жыццё наша не такое яркае, таму хочацца нейкай аддушыны.
— Быў яшчэ цікавы перфонанс з караблём.
— Проста трэба было даць старт сезону, мы вырашылі выкарыстаць вобраз «Бітлз». Але было вельмі крыўдна, калі карэспандэнт «Беларусь-5» заўважыў нашу жоўтую субмарыну, там быў подпіс «We all live in a Нёман submarine». Але, магчыма, карэспандэнт не такі дасведчаны, не ведае «Бітлз». Ён нас абазваў «Вільярэалам» і сказаў што мы там падгледзілі ідэю. Няхай праплыве на нашай лодцы і даведаецца, хто такія «Бітлз».
— Гэтыя ідэі прыходзяць у галаву не аднаму ж чалавеку?
— Канешне, мы збіраемся, думаем. Калі прыходзіць нейкая крэатыўная думка, яна развіваецца, кожны нешта прапаноўвае. Шмат якія ідэі выношваюцца гадамі. Іх шмат, але як іх выкарыстаць – гэта другое пытанне.
— Былі цікавыя ідэі, якія па тэхнічных магчымасцях не маглі быць выкананы на сектары?
— Былі, але, значыць, яны будуць пазней выкарастаны, значыць, мы яшчэ не падышлі да iх тэхнічна. Усе гэтыя ідэі трэба трымаць у сакрэце, бо не мы ж адныя робім перфомансы.
У мінулым годзе мы рабілі перфоманс, прысвечаны Янку Купалу. На пачатку года ў iнтэрнеце быў вывешаны яго шрыфт. Нарадзілася ідэя, каб напісаць банэр шрыфтом Купалы. Усё астатняе – гэта справа часу. Планавалі гэта здейсніць улетку, але былі праблемы з піратэхнікай. Але потым утраслі і напрыканцы сезону прэзентавалі.
— У вас няма прафэсіянальных, напрыклад, мастакоў?
— На жаль, няма. Хацелася б, канешне, каб у нас былі 1-2 графітчыка, якія арганізоўвалі бы і вялі гэта за сабой. Таму што людзі шмат жадаюць, але не ўсё ўмеюць.
— За чый кошт усё гэта арганізоўваецца?
— Грошы збіраюцца на сектары. Зараз цяжкае фінансавае становішча ў краіне, таму фінансы мы скарачаем. Але пры гэтым усё роўна спрабуем нешта рабіць. Магчыма, калі было б больш грошаў, першы перфоманс у нас быў бы зусім іншы.
— Клуб вам дапамагае? Увогуле, якія адносіны з кіраўніцтвам «Немана»?
— Добрыя. Мы заўсёды знаходзілі агульную мову з нашымі прэдседацелямі, а яны ў меру сваіх магчымасцяў нам дапамагаюць.
— Былі моманты, калі той ці іншы перфоманс не дазвалялі зрабіць праваахоўнікі?
— Скажам так, ў нас было больш пытанняў па рэгістрацыі банэраў, iм не падабаліся нейкія надпісы ці злыя твары. Таму і не прапускалі. Чамусьці ў нас вялікая забарона, калі на банэры крыж. Здаецца, мы жывем у хрысціянскай краіне. Але ўсё роўна крыж пад забаронай, амаль на 100%, банэр з ім не прапусцяць. Было б цікава зрабіць паўмесяц – прапусцяць ці не? Такая невялікая правакацыя. Можа, адразу ў тэрарысты запішуць. Але гэта ўсё, канешне, жарт. Мы жывем у такой краіне з такімі ідэолагамі, у галавах каторых нешта сваё. Што з іх возьмеш, акрамя аналізаў (смяецца). Канешне, тэарытычна можна пранесці любы банэр, але гэта будзе аднаразовая акцыя, больш нічога не будзе. А ў нас доўгатэрміновы праект, мы разлічваем падтрымліваць каманду заўсёды, пры любой уладзе.
Памятаю, калі нам не дазволілі вывесціь банэр, частку перфоманса пад назвай «Гарадзенскі гармідар». І на банэры быў гэты надпіс. І калі нас пыталіся, што такое гармідар, мы адказвалі, што гэта кавардак. Нам адказалі, што ў Гародні кавардака няма. Сэнс у тым, што сезон каманда правяла вельмі няўдала, нягледзячы на тое, што гуляла ў фінале Кубка. Мы проста парэзалі на кавалкі наш вялікі банэр, які быў на фінале Кубка, склалі з квадратаў кавардак. Аднак скрозь гэта праглядваліся літары ФКНГ. Дык вось, гэта ўсё прапусцілі, але банэр «Гарадзенскі гармідар» – не. І таму ніхто не зразумеў, што мы хацелі сваім перфомансам сказаць.
— Што наконт бяспекі на сектары?
— Мы даўно спрабуем дамовіцца з нашымі праваахоўнікамі. Ім таксама не вельмі цікава нас ганяць, апекаваць. Але яны вымушаны гэта рабіць па нашых законах. Былі прапановы наконт сцюардаў, ужо недзе паўтары гады нашы хлопцы стаяць у манішках на сектары. Мы выбіраем з сектару канкрэтных людзей і ставім іх, каб яны сачылі за парадкам. Гэта практыка даўняя, зараз гэта спрабуць зрабіць шмат дзе. Але, з іншага боку, можа, гэта і мінус – адсутнаць міліцыі. Фанатам праваахоўнікі патрэбны як быку чырвоная ануча. I калі няма міліцыі, колькасць людзей на сектары, мабыць, меньшая. Магчыма, у гэтым ёсць нейкая ісціна. Усё ж такі актыўныя фанаты, якіх спрабуць загнаць у нейкія рамкі, гэта не арганізацыя БРСМ, дзе ідэалагічна ўсе падкованыя, дзе ўсе ходзяць строем. У нас у кожнага свая ідэалогія, спрабуем спалучыць яе, накіраваць на падтрымку нашай каманды.
— Зараз федерацыя дэкламуе, што яна вырашае пытанні наконт супрацоўніцтва фанатаў і міліцыі. Адчуваецца гэтая праца?
— Скажам так, я не быў не першым выяздзе, а дома ў нас, як я казаў, больш-менш добрыя адносіны з міліцыяй. Бываюць, канешне, перагібы, але нават пасля цёрак спрабуем наладзіць кантакты, бо мы жывем у адным горадзе, нам разам жыць.
Што датычыцца іншых гарадоў, то бывае па-рознаму. Бывае, ставяцца да цябе як да ворага нейкага, які прыйшоў заваёўваць тэрыторыю. Але фанат – гэта не вораг, гэта чалавек, які актыўны, любіць футбол і жадае падтрымліваць гульцоў. Увогуле людзі прыходзяць на футбол, каб выплёсківаць эмоцыі. І гэта добра, таму што гэта адбываецца ў рамках нейкіх правілаў, а не недзе па закавулках, ніхто не б’е шкло і гэтак далей. Я думаю, што выплёсківанне эмоцый на стадыёне – гэта адзін лагодна. Дзяржава павінна наадварот заахвочваць, каб людзі хадзілі на стадыёны і менавіта там крычалі, бясіліся, а не стаялі роўненька.
— У свеце гэтага таксама трэба пагаварыць аб алкаголе на матчах.
— Ён мае права на існаванне на стыдёне, калi людзі прыходзяць культурна адпачыць. Спажыванне алкаголю у нас не забаронена. Яно было і будзе пры кім заўгодна. Людзі, якія сябе не могуць кантраляваць, былі, ёсць і будуць, але іх адзінкі. Задача міліцыі – гэтых людзей культурна выправаджваць. Астатнія павінны адпачываць. У іншых выпадках можна і рэстараны зачыняць ці рабіць іх трэзвай зонай. Але гэта ўсё філасофія. Мне здаецца, што ў нас людзі разучыліся хадзіць на стыдёны, няма патрэбы жыць тым жа футболам. Раней хадзілі кампаніямі, крычалі, хапнулі піўка – і ўсё добра. Культурна праводзілі час, адпачывалі. Прычына таго, што не ходзяць на футбол, можна быць таксама ў тым, што ў нас вельмі нізкі патрыятызм. Мы расцім нейкіх касмапалітаў, якія толькі і думаюць, як адсюль зваліць. Навошта іх тады расціць, няхай адразу едуць за мяжу. Замест таго, каб думаць, як рабіць нашу краіну лепш, яны мараць, што лепш у іншым месцым.
— На сектары ўсе патрыёты?
— Мы ж не праводзім анкетаванне. Але рознымі сваімі акцыямі, падтрымкай свайго клуба, я спадзяюся, выхоўваем патрыятызм. Трэба ў першую чаргу быць патрыётам сваёй сям’і, горада, краіны, сваёй нацыі. Але гэта самавыхоўваецца паступова.
— Хто прыходзiць на фан-сектар «Немана»?
— Звычайна, я так думаю, самому чалавеку цяжка прыйсці на сектар. Часцей ходзяць са знаёмымі. Увогуле ў любое незнаёмае месца прыйсці проста так цяжка. Хочацца ісці ў кампаніі, тады выглядаеш больш смелым. Чалавека нешта ўсё роўна павінна зацікавіць. Магчыма, гэта нашыя перфомансы. Але зараз ідзе прапаганда супраць фанатаў, гавораць, што гэта дрэнныя людзі. Ае не думаю, што колькасць правапарушэнняў з боку фанатаў істотна адрозніваецца ад астатняга насельніцтва, нават сярод тых жа міліцыянтаў.
Бываюць, прыходзяць да нас і гульцы. Хадзіў Надзіеўскі, Забелін, нехта яшчэ. Гэта прыемна і фанатам, і, напэўна, самім гульцам. Гульцы – таксама людзі, ім хочацца паўдзельнічаць на сектары ў падтрымцы каманды. Усім вядомы прыклад Драгуна, які ўвогуле ганяў за «Дынама». Гэта нармальна.
— Які сярэдні ўзрост на сектары?
— Звычайна гэта моладзь. На жаль, мы ніяк не можам у нас на сектары зрабіць добрую пераемнасць пакаленняў. Думаю, ва ўсіх двіжах ёсць яма сярод людзей 20-25 гадоў. Нейкая частка сыходзіць у войска, потым вяртаецца і бачыць, што ўжо няма нікога з тых, з кім гэты чалавек быў на сектары. Становіцца не так цікава, кампаніі няма. Гэта першае. Таксама яшчэ сем’і. Чалавеку трэба карміць сям’ю, няма часу на выезды, на астатняе. Але хочацца, каб людзі вярталіся пасля такіх перыядаў. Менавіта так са мной i адбылося. Я таксама некаторы час, гадоў 10, адсутнічаў на сектары, а потым вярнуўся. Мне падабаецца ездзціь на выезды, стаяць на сектары з маладымі. Яны актыўныя, сам адчуваеш сабе маладым.
— Калі і як вы прыйшлі на сектар?
— Я магу сказаць, што я быў там яшчэ ў школьным узросце, у 80-я гады, калі каманда звалася «Хімік». Я доўгі час думаў, што менавіта тады пачынаўся наш фан-сектар. Але пазней высветлілася, што ён быў і ў 70-я гады, магчыма, і раней. Нашы карэспандэнты раскапалі, які быў у Гародне ОФ за польскім часам, калі пасля гульняў ішлі сценка на сценку, габрэйскiя каманды супраць польскіх. Нашаму ОФу такое і не снілася, што там адбывалася. Сказаць, што мы першапачынальнікі, нельга.
— Што вас прывабіла ў свой час на фан-сектары?
— У першую чаргу павінен прывабліваць футбол. Бо калі табе футбол так-сяк, то доўга на сектары не прабудзеш. Шмат у якіх клубах, ды і у нас таксама, былі людзі, якім падабаўся толькі ОФ. Яны хацелі паказаць сабе як людзей моцных, якія могуць надаваць. Магчыма, каму-небудзь падабаецца толькі маляванне. Але першаасновай павінен быць менавіта футбол. А ўсё астатняе – гэта нейкія праявы культуры заўзення.
— Чаму вы 10 гадоў актыўна не заўзелі?
— Па-першае, я паехаў вучыцца ў Менск, потым пайшоў у войска, гады прайшлі. Жыў не ў Гародне. Вярнуўся, і было цяжка прыйсці на сектар, дзе было ўжо шмат маладых. Але так сталася, што я пазнаёміўся з хлопцамі, якія хацелі прыйсці і паказаць, як правільна заўзець. Злучыліся і з імі вярнуўся на сектар.
— Потым ніколі не было жадання сысці?
— Пасля таго перапынку я заўзею 10 гадоў, атрымліваю асалоду, нікуды не спяшаюся. Не вадаю, якія павінны быць абставіны, каб сысці. Калі мне міліцыянты забароняць хадзіць на стадыён, я нават змяню імідж, але патраплю. Пакуль здароўе дазваляе, пакуль ёсць патрэба хадзіць на футбол, буду працягваць гэта рабіць.
— Затрыманні не адбілі жаданне заўзець?
— Ты па вуліцы ідзеш – табе могуць затрымаць. Гэта лёс. Нічога страшнага, я ў прэзідэнты балатавацца не збіраюся. Дадуць штраф, затрымаюць на некаторы час. Канешне, не хацелася б срок атрымаць, але ў астатнім нічога страшнага не бачу. Што датычыцца майго затрымання на «Барысаў-Арэне» ў мiнулым годзе, да гэтага ў мяне такія ж адносіны. Было і было. Канешне, крыўдна, што наша міліцыя выконвае такія ідэалагічныя функцыі, калі павінна проста за законам сачыць. Дарэчы, у мяне было шмат знаёмых, якія проста не вытрымлівалі працы ў міліцыі, сыходзілі адтуль, не маглі так сябе паводзіць. Але не ўсе так робяць, бо сем’я, крэдыт… Ды і куда яны пайдуць, калі нічога іншага не могуць.
— На якім узроўні зараз двіж у Беларусі?
— Заняпад, і я так думаю, што недзе гадоў 5-7 таму быў пік, а зараз хваля набліжаецца да нейкага мінімума. Не ведаю, хутка будуць змены ці не, але думаю, што гэта ўсё часова. Бо заўсёды ёсць пікі і спады. Паказвалі апошнюю гульню БАТЭ, і я здзівіўся, што на іх першым хатнім матчы так мала людзей было на фан-сектары. Я думаў, што будзе больш. Адзіныя, хто радуе, гэта Брэст. Нягледзячы на тое, што іх каманда ўвогуле не дае ніякіх надзей, аднак фанаты на месцы. Мяркую, што там шмат арганізацыі, ёсць пераемнасць пакаленняў, якой, напрыклад, у нас няма. Таму гэта такі моцны двіж. І на іх мы глядзім і вучымся, яны прыклад.
— Менавіта вам было калі-небудзь сорамна за сектар «Немана»?
— Былі некаторыя рэчы, але не хочацца пра іх казаць. Мы ж не ідэальныя, можам памыляцца. Але я спадзяюся, што фан-сектар «Немана» будзе адзначацца яскравымі перфомансамі, падтрымкай, нават нягледзячы на гульню каманды. Канешне, мы можам і пагутарыць з футбалістамі. Канешне, нам не прыемна, калі наша каманда саступае, асабліва калі не бачна відавочных намаганняў.
— Гульцы абавязаны падыходзіць пасля гульні да фан-сектара?
— Скажам так, яны ўвогуле павінны падыходзціь не только да фан-сектара, але да ўсіх трыбун, да ўсіх заўзятараў. Але калі гулец не ідзе нават да фан-сектара, відаць, яму абыякава ўсё, можа, яго хвалююць толькі грошы. Канешне, ёсць і такія людзі, але я лічу, што ў футболе павінна быць сувязь паміж гульцамі і заўзятарамі. Мы разам. Нават пасля паразаў яны павінны падыходзіць. Магчыма, атрымаюць у плечы, паслухаюць нашыя словы. Але з іх боку гэта будзе правільна і смела. Яны самі выбралі сваю прафесію.
— Размова з гульцамі адбылася і пасля матчу з «Віцебскам».
— Я думаю, гэта выпуск пара, эмоцыі. Заўзятары ж незадаволены. Апошнім часам ёсць прэтэнзіі да галоўнага трэнера з боку не толькі фанатаў, але і астатніх. Магчыма, слушна было б, каб падышоў сам Саладоўнікаў. Бо атрымоўваецца, што яму перадавалі свае скаргі праз гульцоў. Гэта неправільна.
— Увогуле, якую ступень улады павінен мець фан-сектар у футболе?
— Я не думаю, што ён павінен мець нейкую ўладу. Абавязаны футбалiсты прыслохоўвацца да фанатаў? Хто робіць гэта, хто не робіць, але, я думаю, усе слухаюць (смеяцце). Фан-сектар – гэта таксама не нейкая ідэальная ўстанова, аднак гэта, можна сказаць, своеасаблівы сорам нашага клуба, да і ўсіх астатніх. Людзі, якія не баяцца высказаць, калі што не падабаецца. Калі астатнія, магчыма, недзе дыпламатчыныя, у нас людзі, якія могуць у лоб сказаць. Я, канешне, больш лагодны, не люблю рэзкіх рухаў, але на сектары эмоцыі прысутнічаюць, яны выплёсківаюцца, яны павінны быць. Футбол – гэта не нейкая закрытая структура, ён вельмі адкрыты, таму зразумела, што павінны быць людзі, якія высказваюць нейкі пункт гледжання. Самі футбалісты, трэнеры павязаны нейкімі кантрактнымі абавязкамі, яны не могуць нешта сказаць. А фанаты кажуць, тое, што думаюць. І так павінна быць, каб людзі крышачку шэвяліліся і бачылі, што, магчыма, яны робяць нешта не тое.
Фота: Воля Трафiмовiч, grodnoultras.com, s13.ru, vgr.by