Вандроўка па старым Гродне. Частка ХІІ. Каталіцкая Катэдра
Хаця яшчэ ў 1860-х гг. па Гродне распаўсюджваўся патрыятычны здымак фатографа Штумана акурат з выявай Фарнага касцёла.
Гэта здымак пачатку ХХ ст. Сам касцёл мяняўся мала, але вакол яго ўвесь час адбываліся перамены. Па-першае, драўляная брама злева ад храма – цяпер яна металічная.
Аптэка мае сучасны выгляд, нават літары стылізаваны акурат пад літары з гэтага здымку. Толькі заўважце імя ўласніка Э.Стэмпнеўскага па-польску і па-руску над уваходам.
Памяняўся і гадзіннікавы цыферблат на вежы. Гэты са старой паштоўкі захоўваецца цяпер у музеі гісторыі рэлігіі ў Гродне. Але самае цікавае – Ісус Хрыстос, які нясе свой крыж зусім не ў той бок, што сёння. Паведле легенды, крыж быў павернуты ў міжваенны час, каб Ісус не паказваў на турму. Хаця, наагул, было вельмі сімвалічна.
Найстарэйшая паштоўка гэтай серыі. Звярніце ўвагу на арыгінальны выгляд гарадзенскай фарнай аптэкі. Пад высокім барочным дахам з паверхамі на мансардзе – гэтая аптэка бачыла яшчэ атрады шведаў караля Карла ХІІ. Аптэку перабудавалі па замове гарадзенскага каталіцкага дэкана Элерта ў пачатку ХХ ст. (другім паверхам заўсёды валодаў касцёл). Здаецца, вярнуць першапачатковы выгляд аптэцы было б варта.
Цікава выглядаюць не толькі аптэка, але і брама Фарнага касцёла, якая выглядала так, падобна, з XVIII стагоддзя. Мур акружаў касцёл і з боку сучаснай вуліцы Карла Маркса, ствараючы невялікі дворык з дрэвамі.
Выявы храма і плошчы самага пачатку мінулага стагоддзя. Заўважце справа ад касцёла будынак з вітрынай і ўваходам. Гэта была кніжная крама Левандовіча, доўгі без вокнаў будынак, дзе ўвесь час гарэлі газавыя лампы. Тут любіла набываць паперу, чарнілы і алоўкі Людвіка Сівіцкая – будучая вядомая беларуская пісьменніца і паэтка, якая і жыла і вучылася непадалёку.
Цяпер вернемся на некалькі гадоў назад. На плошчы так званыя страганы або яткі – драўляныя крамкі з харчовымі і рамеснымі таварамі. Іх прыбралі ўжо пасля Першай сусветнай вайны, а тады насупраць іх вельмі любілі фатаграфавацца нямецкія афіцэры.
Справа перабудаваны ў канцы ХІХ ст. былы палац Сапегаў, вядомы людзям як “баторыеўка”. Тут тры разы праходзілі сеймы Рэчы Паспалітай, а ў пачатку XX ст. тут знаходзіўся гатэль і крамы.
Яшчэ адзін цікавы сюжэт – купал праваслаўнай царквы, які бачны з-за сцяны турмы. Турэмную царкву разабралі пасля Другой сусветнай вайны.
Інтэр’ер Фарнага касцёла выглядае амаль таксама, як і сто гадоў таму. Толькі змяніўся колер галоўнага алтара пасля памятнага пажару 2006 года. Дарэчы, алтар аднаўлялі “па першапачатковым праекце” ў такіх колерах, якіх ён, фактычна, ніколі не меў. Цікава таксама, ці засталіся ў касцёле ўсе гэтыя харугвы, якія сёння ўжо сталі рэліквіямі.
Памятаем таксама, што тады, да другога Ватыканскага сабора, адрознівалася абраднасць. Напрыклад, казанні ксёндз гаварыў з амбона, а маліўся па-лацінску і спіною да людзей і тварам да алтара.
Абраз Маці Божай Студэнцкай. Гэта не самая першая яе выява, але і тут мы бачым, што алтар за апошнія дзесяцігоддзі змяніўся, стаў болей шыкоўным. Ды і статус Іконы значна павысіўся. Цяпер гэта Ікона каранаваная Папам Рымскім.
Здымкі Яна Лялевіча